Một mái nhà đổ nát, vài vật dụng trôi theo dòng nước dữ, hay cả một cuộc sống bị cuốn phăng mà không kịp níu giữ? Khi thiên tai đi qua, điều còn sót lại với họ không chỉ là bùn đất vương trên nền nhà, những vách tường nứt vỡ – mà là những vết thương âm thầm, hằn sâu trong hành trình mưu sinh vốn đã quá nhiều khốn khó.

Có ai từng hỏi, sau bão lũ, họ bắt đầu lại từ đâu? Lấy gì để dựng lại mái nhà, làm sao để nuôi con tiếp tục đến trường, bám víu vào điều gì giữa những ngày trắng tay? Thiên tai không chọn ai để trút giận, nhưng nghèo đói luôn khiến con người dễ bị tổn thương hơn. Và chính họ – những người ít tiếng nói nhất – lại phải gánh chịu mất mát nhiều nhất.

Khi tổn thất không thể đong đếm bằng tiền

Sau mỗi trận lũ, thông tin thiệt hại thường được thống kê bằng con số: bao nhiêu tỷ đồng, bao nhiêu hecta hoa màu bị cuốn trôi, bao nhiêu ngôi nhà bị sập. Nhưng với người nghèo sau thiên tai, những con số ấy không thể lột tả được hết nỗi đau họ gánh chịu.

Người nghèo không có nhiều của cải để “mất”, nhưng cái họ mất đi sau thiên tai lại là tất cả: một căn nhà đơn sơ tích góp cả đời, vài vật dụng thiết yếu, những con vật nuôi là nguồn sống… Khi những thứ đó bị cuốn trôi, họ không còn gì để bắt đầu lại.

Với họ, thiên tai không chỉ là một biến cố ; mà là một đòn giáng mạnh đẩy cuộc đời vốn đã chật vật trở nên kiệt quệ. Có người phải bán nốt tài sản cuối cùng để dựng lại mái nhà. Có người phải bỏ xứ tha hương mưu sinh, để rồi gia đình ly tán. Có đứa trẻ phải nghỉ học vì cha mẹ không còn đủ tiền mua sách vở.

Nhiều khu dân cư, tổ dân phố ngập cục bộ sau bão(Ảnh”Internet)

Khi hỗ trợ không đến đúng tay – và đôi khi, không còn nguyên vẹn

Sau thiên tai, các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và sự chung tay của cộng đồng thường được triển khai nhanh chóng, với tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Tuy nhiên, trên hành trình từ chủ trương đến thực tế, không ít hỗ trợ đã không đến được trọn vẹn tay người cần nhất.

Ở một số địa phương; quá trình cứu trợ gặp khó khăn do thiếu minh bạch; nhân lực mỏng, hoặc cơ chế phân phối còn máy móc. Có nơi vì muốn “chia đều cho dễ”, người thiệt hại nặng và người bị nhẹ lại được hỗ trợ như nhau. Có người nghèo không biết khai báo, không có giấy tờ hợp lệ; không có quan hệ thân quen để được “ưu tiên”.

Thậm chí, có nơi còn xảy ra tình trạng hỗ trợ bị cắt xén âm thầm; hoặc giữ lại một phần trước khi đến tay người dân. Dù chỉ là vài bao gạo, vài tấm tôn ; nhưng với người nghèo sau thiên tai, đó là cả một cơ hội để vượt qua khó khăn. Thế nhưng họ thường chọn im lặng, vì không muốn “làm phiền”, không dám đòi hỏi. Và chính sự im lặng đó khiến họ bị bỏ lại, lần này qua lần khác.

Đàn lợn bị ngập trong nước lũ, không thể di chuyển(Ảnh: Internet)

Người nghèo sau thiên tai – cần hơn cả gạo là sự lắng nghe

Người nghèo sau thiên tai không cần thương hại, họ cần được lắng nghe và đồng hành thật sự.

Cần cứu trợ khẩn cấp, nhưng cần hơn là hỗ trợ sinh kế dài hạn: như vốn không lãi, giống cây trồng, con vật nuôi, việc làm tại chỗ.

Cần nhà ở an toàn, không chỉ che nắng mưa, mà có thể trụ vững trước bão lũ.

Cần đảm bảo trẻ em không đứt gãy học hành ; vì tri thức là cách duy nhất để thoát nghèo bền vững.

Và cần sự minh bạch, công bằng trong cứu trợ – để người nghèo sau thiên tai được nhận phần mình đáng có, không bị lọt thỏm trong vô hình.

Người nghèo sau thiên tai – đừng để họ chỉ sống sót, mà hãy để họ được sống

Người nghèo sau thiên tai không mong được thương xót. Họ chỉ mong được nhìn thấy, được đối xử công bằng, được trao cơ hội để tự đứng dậy.

Mỗi mùa bão qua đi; chúng ta vẫn thấy những con số thiệt hại, những hình ảnh cứu trợ, những lời kêu gọi. Nhưng hãy nhớ: đằng sau con số là những con người ; và họ không cần một lần cho, mà cần một chặng đường cùng đi.

Chúng ta không thể ngăn thiên tai; nhưng hoàn toàn có thể ngăn việc người nghèo cứ mãi là nạn nhân đau thương nhất sau mỗi lần bão lũ