Dầu ăn: Một lựa chọn nhỏ, một hệ quả lớn

Dầu ăn là nguyên liệu không thể thiếu trong căn bếp. Ai cũng từng nghe khuyến cáo: “Không dùng dầu chiên lại.” “Dùng dầu thực vật tốt hơn mỡ.” “Nên hạn chế chiên rán.” Những điều tưởng như ai cũng biết.

Bởi dầu ăn không khiến ta ngã bệnh ngay sau bữa ăn. Nó không tạo ra tiếng động, không có vị đắng như thuốc, không gây cảm giác nguy hiểm ngay lập tức. Và chính vì lặng lẽ như thế, dầu ăn đi vào cơ thể từng thìa, từng bữa – góp phần thay đổi sức khỏe theo thời gian: âm thầm tích lũy lợi ích nếu dùng đúng, nhưng cũng lặng lẽ gây hại nếu chủ quan.

Tóm tắt nội dung

Dầu ăn và những thói quen sai lầm – hậu quả âm thầm nhưng thật sự

Chiên rán nhiều lần

Một thói quen phổ biến: giữ lại dầu sau khi chiên cá, rán đậu để dùng tiếp. Nhưng khi được đun ở nhiệt cao, dầu ăn bị phân hủy, sinh ra các chất aldehyde, acrolein, gốc tự do – đều là tác nhân gây tổn thương gan, ruột, thậm chí ung thư.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh (ĐH Bách Khoa Hà Nội):
“Dầu chiên lại là một trong những nguyên nhân hàng đầu tạo ra các hợp chất gây ung thư.”

Dùng sai nhiệt độ

Nhiều người dùng dầu ô liu nguyên chất hoặc dầu mè đen để chiên rán, vì tin rằng càng đắt thì càng tốt. Nhưng những loại dầu này có điểm bốc khói thấp, dễ bị phá hủy cấu trúc khi đun nóng, sinh độc tố, mất chất chống oxy hóa quý giá.

Bị cắt bỏ hoàn toàn vì sợ béo

Người lớn tuổi, người ăn kiêng hoặc người có mỡ máu thường tránh dầu triệt để. Tuy nhiên, thiếu dầu sẽ khiến cơ thể không hấp thu được các vitamin tan trong chất béo như A, D, E, K, gây khô da, loãng xương, rối loạn nội tiết và miễn dịch.

Dùng sai cho trẻ nhỏ – tưởng tốt nhưng lại hại

Không ít gia đình vẫn dùng chung loại dầu cho cả nhà để nấu cho trẻ hoặc vô tình tận dụng lại dầu chiên để trộn cơm, cháo. Hệ tiêu hóa của trẻ chưa hoàn thiện, nên dù dầu không có mùi lạ, nó vẫn có thể chứa chất oxy hóa gây khó tiêu, rối loạn hấp thu, ảnh hưởng phát triển lâu dài.

BS Lê Thị Hải (Viện Dinh dưỡng Quốc gia):
“Dầu ăn cho trẻ cần đảm bảo nguyên vẹn, phù hợp độ tuổi, không đun lại nhiều lần. Mỗi ngày cần khoảng 1–2 thìa nhỏ.”

Dầu ăn dùng đúng – hiệu quả rõ ràng cho từng đối tượng

Khi chiên rán: chọn loại chịu nhiệt cao

Gợi ý: dầu gạo, dầu đậu phộng, dầu hướng dương tinh luyện

Tránh dùng: dầu ô liu nguyên chất, dầu mè, dầu hạt lanh để chiên

Chỉ nên chiên rán 1–2 lần/tuần, không để dầu bốc khói trắng

Khi xào nhẹ, trộn nguội: nên dùng dầu ép lạnh

Gợi ý: dầu ô liu nguyên chất, dầu hạt óc chó, dầu mè đen, dầu hạt lanh

Giữ nguyên được chất chống oxy hóa, omega-3, vitamin E

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO):
“Dùng đúng loại dầu thực vật giúp giảm tới 30% nguy cơ bệnh tim mạch.”

Cho người cao tuổi: ít nhưng đủ

Chỉ cần 1–2 muỗng cà phê/ngày

Ưu tiên: dầu đậu nành, dầu cá, dầu ô liu

Dùng để xào rau, rưới canh sau khi nấu, không cần chiên

Cho người ăn kiêng, vận động nhiều

Không cần loại bỏ chất béo – chỉ cần chọn đúng

Gợi ý: dầu hạt chia, dầu cá, dầu ô liu

Giúp hấp thu dinh dưỡng, hồi phục cơ bắp, chống viêm

Dầu ăn cho trẻ nhỏ – không thể thiếu

Mỗi ngày cần 1–2 thìa cà phê dầu ăn riêng cho trẻ

Gợi ý: dầu óc chó, dầu hạt cải, dầu cá hoặc dầu chuyên biệt dành cho trẻ em

Chỉ cho vào cháo sau khi nấu, không đun lại

Một sự lặng lẽ có thể đánh đổi bằng sức khỏe

Dầu ăn không gây tiếng động, không có vị đắng như thuốc, cũng không hiện ngay dấu hiệu độc hại. Nó đi vào cơ thể hàng ngày, nhỏ giọt – từng thìa, từng bữa.

Và vì nó lặng lẽ như thế, nhiều người chủ quan.

Nhưng chính từ sự lặng lẽ đó, sức khỏe cũng âm thầm thay đổi – theo hướng tốt hoặc xấu, tùy vào cách bạn đối xử với từng giọt dầu mình dùng.

Bạn đang chọn dầu để ăn –
Hay đang chọn cách mình sống qua từng bữa ăn mỗi ngày?