Một nghiên cứu khảo cổ mới phát hiện phong tục ướp xác hun khói ở Đông Nam Á và miền nam Trung Quốc từ hơn 10.000 năm trước, cho thấy tục ướp xác có chủ đích và tinh vi hơn những gì chúng ta từng biết.

Phát hiện và kỹ thuật hun khói

Nghiên cứu do nhà khảo cổ học Hsiao-chun Hung (Đại học Quốc gia Australia) dẫn đầu phân tích nhiều mẫu hài cốt từ các ngôi mộ chôn trong tư thế ngồi xổm, phát hiện thi thể bị hun khói từ từ trên lửa trong thời gian dài trước khi chôn cất. Phong tục này tương đồng với nghi lễ hiện đại của các cộng đồng như người Dani ở New Guinea.

Những cá thể ướp xác bằng khói ở New Guinea, được chụp vào tháng 1 năm 2019. Cả hai đều được lưu giữ trong các hộ gia đình riêng (Ảnh: Hung et al., PNAS, 2025/Dân trí).

Các nhà nghiên cứu dùng kỹ thuật nhiễu xạ tia X (XRD) và quang phổ hồng ngoại biến đổi Fourier (FTIR) để kiểm tra mẫu xương. Kết quả cho thấy khoảng 84% mẫu xương trong số 64 mẫu khảo sát có dấu hiệu tiếp xúc nhiệt. Một số xương còn chứa cặn bồ hóng, và các vết cắt nhỏ trên xương được cho là nhằm thoát dịch hoặc tách rời khớp xương.

Thời gian và phạm vi văn hóa

Phong tục này được cho là đã có từ giai đoạn tiền đồ đá mới, khoảng từ 12.000 năm trước. Mẫu lâu đời nhất là khúc xương tay được tìm thấy ở miền Bắc Việt Nam, có niên đại khoảng này. Các mẫu khác thuộc nhiều địa điểm khảo cổ ở miền nam Trung Quốc, Đông Nam Á kể cả Indonesia.

Nghi lễ hun khói, ướp xác này không chỉ nhằm mục đích bảo quản xác người mà còn chứa đựng tín ngưỡng liên kết người sống với người chết. Việc thi thể được xử lý trước khi chôn cho thấy có ý thức cao về tang lễ, cả về thể xác lẫn tinh thần.

Nguồn: Dân trí

Từ Khóa: