Bảo hiểm nhân thọ không phải là kênh đầu tư sinh lời mà là công cụ bảo vệ tài chính trước rủi ro. Hiểu đúng để lựa chọn đúng cho gia đình bạn.

Bảo hiểm nhân thọ: Công cụ quản lý rủi ro, không phải đầu tư

Theo số liệu từ Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam, tính đến cuối năm 2024, có hơn 12 triệu hợp đồng bảo hiểm nhân thọ đang có hiệu lực trên toàn quốc. Đây là minh chứng cho thấy người dân Việt Nam đang ngày càng quan tâm đến việc sử dụng các sản phẩm bảo hiểm như một phần trong chiến lược tài chính cá nhân. Tuy nhiên, cũng trong cùng năm, hàng ngàn hợp đồng đã bị hủy sớm, chủ yếu do người mua cảm thấy quyền lợi bảo hiểm không như kỳ vọng hoặc cho rằng sản phẩm “không dùng đến”.

Điều này đặt ra câu hỏi: liệu chúng ta đã thực sự hiểu đúng về bản chất của bảo hiểm nhân thọ? Bài viết dưới đây sẽ phân tích sâu về bảo hiểm nhân thọ như một công cụ quản lý rủi ro – chứ không phải kênh đầu tư sinh lời – đồng thời giúp người đọc nhìn nhận rõ ràng hơn vai trò của sản phẩm này trong hệ thống tài chính cá nhân hiện đại.

Bản chất thực sự của bảo hiểm nhân thọ

Nói một cách đơn giản, bảo hiểm nhân thọ là một giải pháp tài chính giúp bảo vệ người tham gia và gia đình họ trước các rủi ro lớn như tử vong, thương tật vĩnh viễn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo. Khi người tham gia đóng phí định kỳ; công ty bảo hiểm cam kết sẽ chi trả một khoản tiền lớn khi sự kiện rủi ro xảy ra. Đây chính là cơ chế “chuyển giao rủi ro tài chính” – từ cá nhân sang doanh nghiệp bảo hiểm.

Khác với tiết kiệm hay đầu tư, bảo hiểm nhân thọ không nhắm đến mục tiêu sinh lời cao. Thay vào đó, lợi ích lớn nhất là sự an tâm và khả năng bảo vệ tài chính dài hạn. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với những người đang giữ vai trò trụ cột kinh tế trong gia đình.

Một số người nhầm lẫn bảo hiểm nhân thọ với hình thức đầu tư vì có những sản phẩm liên kết đầu tư (unit-linked) hoặc có giá trị hoàn lại. Tuy nhiên, những quyền lợi này chỉ mang tính phụ trợ. Khi mua bảo hiểm với mong muốn “thu lại nhiều hơn số tiền đã đóng”, người mua dễ cảm thấy thất vọng nếu không đạt được kỳ vọng lợi nhuận.

Vì sao cần nhìn nhận bảo hiểm nhân thọ là công cụ bảo vệ?

Trong cuộc sống, không ai mong muốn rủi ro xảy ra. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không nên chuẩn bị cho nó. Một tai nạn, một căn bệnh hiểm nghèo; hoặc sự ra đi đột ngột của người trụ cột có thể kéo theo hệ lụy tài chính nghiêm trọng đối với cả gia đình. Lúc đó, khoản chi trả từ bảo hiểm nhân thọ chính là “phao cứu sinh” quan trọng; để người thân vượt qua khủng hoảng kinh tế.

Bảo hiểm nhân thọ giống như “chi phí cho điều không mong muốn” – một khoản đầu tư không nhằm sinh lời; mà nhằm tránh rơi vào cảnh mất tất cả. Việc hiểu đúng về chức năng này sẽ giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định thông minh; thay vì cảm thấy “lãng phí” khi không dùng đến quyền lợi nào sau nhiều năm đóng phí.

Bảo vệ hay chăm sóc: Nên ưu tiên điều gì?

Trong những năm gần đây; nhiều sản phẩm bảo hiểm nhân thọ (BHNT) được tích hợp thêm quyền lợi chăm sóc sức khỏe như chi trả viện phí; hỗ trợ điều trị ung thư, hoặc quyền lợi khám chữa bệnh định kỳ. Điều này đáp ứng nhu cầu thực tế khi chi phí y tế đang ngày càng tăng cao; đặc biệt tại các bệnh viện tư nhân.

Tuy nhiên, người tiêu dùng cần lưu ý: BHNT không thể thay thế hoàn toàn vai trò của bảo hiểm y tế; hoặc bảo hiểm sức khỏe chuyên biệt. Các quyền lợi chăm sóc thường chỉ là phần mở rộng; giới hạn về phạm vi chi trả và đi kèm chi phí cao hơn. Nếu kỳ vọng BHNT sẽ “chi trả tất cả”, người mua rất dễ nhầm lẫn; dẫn đến kỳ vọng sai và thất vọng về sau.

Ưu tiên điều gì trong tài chính cá nhân: Bảo vệ hay Chăm sóc? (Ảnh: internet)

Vì vậy, tùy vào nhu cầu và ngân sách; mỗi người cần xác định rõ ưu tiên: bảo vệ tài chính khỏi rủi ro lớn; hay chăm sóc sức khỏe thường xuyên. Trong đa số trường hợp, BHNT vẫn nên đặt trọng tâm vào yếu tố bảo vệ; vì đó là vai trò cốt lõi của sản phẩm.

Xu hướng mới: Trở lại với bảo hiểm bảo vệ thuần túy

Sau giai đoạn bùng nổ, các sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư và tích hợp chăm sóc sức khỏe (2020–2022), thị trường đang chứng kiến sự quay lại với các sản phẩm bảo hiểm nhân thọ thuần túy; như bảo hiểm tử kỳ hoặc trọn đời. Theo thống kê từ Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam; tỷ trọng doanh thu từ các sản phẩm có yếu tố bảo vệ tăng gần 10% trong năm 2024; trong khi các sản phẩm đầu tư ghi nhận sự chững lại.

Sự dịch chuyển này phản ánh nhận thức mới của người tiêu dùng – đặc biệt là thế hệ Millennials và Gen Z. Họ ưu tiên minh bạch; hiệu quả bảo vệ rõ ràng và sẵn sàng nói không với các sản phẩm “đa tầng, đa quyền lợi” nếu không cảm thấy cần thiết. Song song, vai trò của các chuyên viên tư vấn cũng thay đổi: từ “người bán hàng” thành “chuyên gia tài chính”, giúp khách hàng hoạch định chiến lược bảo vệ rủi ro dài hạn.

Bao nhiêu là hợp lý để mua bảo hiểm nhân thọ?

Một trong những câu hỏi phổ biến nhất là: “Tôi nên chi bao nhiêu tiền cho bảo hiểm nhân thọ?”. Nguyên tắc chung trong quản lý tài chính cá nhân là không nên vượt quá 10–15% thu nhập hàng năm cho các sản phẩm bảo hiểm.

Chỉ với 3–6 triệu đồng/năm; một người có thể sở hữu hợp đồng bảo hiểm tử kỳ có quyền lợi 1–2 tỷ đồng – đủ để bảo vệ gia đình khỏi các biến cố lớn trong 20 năm tới. Mức phí này hoàn toàn hợp lý, đặc biệt với người trẻ khỏe mạnh; ít rủi ro và có khả năng đóng phí đều đặn.

Ngược lại, việc đầu tư quá nhiều vào các sản phẩm phức tạp; có quyền lợi hoàn tiền hoặc tích hợp đầu tư có thể khiến chi phí bị đẩy cao mà hiệu quả bảo vệ lại không rõ ràng. Lúc này, người tham gia dễ bị mất cân đối dòng tiền; dẫn đến phải hủy ngang hợp đồng giữa chừng – điều không ai mong muốn.

Bảo hiểm nhân thọ không phải để “lời”, mà để “bớt lỗ”

Bảo hiểm nhân thọ không làm bạn giàu, cũng không phải thứ bạn “sử dụng” thường xuyên. Nhưng nếu một ngày xấu trời, rủi ro không thể tránh khỏi xảy ra; nó chính là cứu cánh tài chính cho gia đình bạn.

Hiểu đúng bản chất bảo hiểm nhân thọ là bước đầu tiên trong hành trình xây dựng hệ thống tài chính cá nhân vững chắc. Đừng xem nhẹ vai trò bảo vệ – vì đôi khi; chính điều chúng ta không nghĩ đến lại là thứ cần được chuẩn bị nhất.