Sống hơn 200 năm ở Bắc Cực, cá voi đầu cong sở hữu protein CIRBP giúp sửa chữa ADN, giảm ung thư và lão hóa nhờ môi trường nước lạnh kích hoạt

Bí quyết sống lâu của cá voi đầu cong: Protein CIRBP là chìa khóa

Cá voi đầu cong là loài động vật có vú sống lâu nhất Trái Đất, với tuổi thọ tối đa vượt 200 năm. Nghiên cứu mới công bố trên Nature ngày 29/10/2025 đã xác định protein CIRBP là yếu tố cốt lõi giúp chúng duy trì tuổi thọ ấn tượng. Loài này nặng tới 80 tấn nhưng hiếm khi mắc ung thư – một điều bất thường với động vật kích thước lớn.

Theo giáo sư Vera Gorbunova, CIRBP hoạt động như “người gác cổng” ADN, kích hoạt mạnh khi tế bào tiếp xúc với nhiệt độ thấp. Ở cá voi đầu cong, protein này có nồng độ cao gấp 100 lần con người, giúp sửa chữa chính xác các đứt gãy kép trên chuỗi ADN. Cơ chế này giảm thiểu đột biến tích tụ – nguyên nhân chính gây lão hóa và bệnh tật.

Khác với các loài khác, cá voi đầu cong không chỉ sửa chữa mà còn loại bỏ tế bào bị hư hại trước khi chúng gây hại. Nhờ đó, mô và nội tạng duy trì chức năng ổn định suốt hàng thế kỷ. Phát hiện này có thể truyền cảm hứng cho các liệu pháp chống lão hóa ở người trong tương lai.

Vai trò nước lạnh trong bí quyết sống lâu của cá voi đầu cong

Môi trường sống ở vùng biển Bắc Cực là điều kiện lý tưởng để CIRBP phát huy tối đa hiệu quả. Nhiệt độ thấp kích thích tế bào sản xuất nhiều protein bảo vệ hơn, tăng cường khả năng sửa chữa ADN. Cá voi đầu cong sống trọn đời trong điều kiện lạnh giá, biến nhược điểm thành lợi thế sinh học.

Thí nghiệm cho thấy CIRBP phản ứng mạnh với nhiệt độ giảm, giúp tế bào cá voi xử lý tổn thương nhanh hơn con người. Điều này lý giải tại sao loài này ít mắc bệnh ung thư dù có kích thước khổng lồ. Cơ chế sinh tồn này được nhóm nghiên cứu gọi là “sự tiến hóa hoàn hảo dưới áp lực môi trường”.

Nghiên cứu kết luận, nước lạnh không chỉ là nơi sinh sống mà còn là “máy kích hoạt” CIRBP tự nhiên. Nếu con người có thể mô phỏng cơ chế này, các liệu pháp chống lão hóa dựa trên nhiệt độ có thể ra đời trong tương lai gần.

Tiềm năng ứng dụng từ bí quyết sống lâu của cá voi đầu cong

Các nhà khoa học đang thử nghiệm tăng CIRBP ở động vật thí nghiệm. Ruồi bổ sung CIRBP sống lâu hơn và chịu bức xạ tốt hơn. Chuột biến đổi gen tăng CIRBP hiện đang được theo dõi tại Đại học Rochester để đánh giá tuổi thọ và sức khỏe lâu dài.

Nhóm nghiên cứu cũng muốn kiểm tra liệu con người thường xuyên tắm nước lạnh có tăng CIRBP hay không. Nếu đúng, thói quen này có thể trở thành phương pháp tự nhiên hỗ trợ sức khỏe tế bào. Dù còn ở giai đoạn đầu, phát hiện từ cá voi đầu cong mở ra hướng đi mới cho y học lão hóa.

Để thu thập mẫu, nhóm nghiên cứu hợp tác với thợ săn người Inuit, lấy tế bào từ cá voi săn hợp pháp. Mẫu được bảo quản trong tủ mát và vận chuyển nhanh về phòng thí nghiệm để tránh làm chết tế bào. Phương pháp này đảm bảo dữ liệu chính xác, phản ánh đúng cơ chế sinh học của loài cá voi trường thọ nhất hành tinh.

Theo: Khai Mở

Từ Khóa: