Từ ngày 7/8, Mỹ chính thức áp dụng chính sách thuế đối ứng mới với mức cao hơn trước đây, trong đó hàng hóa Việt Nam chịu mức thuế 20%. Trước thay đổi lớn này, Bộ Công Thương đang khẩn trương xây dựng phương án ứng phó, coi đây là cơ hội thúc đẩy nội lực, điều chỉnh chiến lược thương mại dài hạn.

Mỹ siết thuế, Việt Nam vẫn là đối tác có thặng dư cao

Chính sách thuế đối ứng mới của Mỹ có hiệu lực từ 0h01 ngày 7/8 (giờ Mỹ), áp dụng mức thuế từ 10% đến 41% cho phần lớn đối tác thương mại. Với Việt Nam, mức thuế được điều chỉnh giảm còn 20%, thấp hơn nhiều so với mức 46% từng công bố hồi tháng 4, song vẫn cao hơn gấp đôi so với mức cơ bản trước đây.

Theo Bộ Công Thương, đây là kết quả bước đầu tích cực từ tiến trình đàm phán kỹ thuật song phương, được khởi động từ cuối tháng 4 sau khi Mỹ tạm lùi thời điểm áp thuế và đồng ý trao đổi thêm. Tuy nhiên, mức thuế hiện tại vẫn tạo áp lực lớn lên hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các ngành có tỷ trọng cao vào thị trường Mỹ như dệt may, gỗ, điện tử và thiết bị máy móc.

Năm 2024, Việt Nam đạt thặng dư thương mại với Mỹ lên tới 123,5 tỷ USD – cao thứ ba toàn cầu. Chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025, con số này đã đạt 64,8 tỷ USD, tăng 29% so với cùng kỳ. Tăng trưởng quá nhanh có thể là nguyên nhân khiến Việt Nam bị đưa vào diện giám sát kỹ lưỡng hơn trong chính sách thương mại của Mỹ.

Bộ Công Thương chủ động đề xuất phương án ứng phó

Tại phiên họp Chính phủ ngày 7/8, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết Bộ sẽ trình Thủ tướng kế hoạch ứng phó trong ngày 8/8. Kế hoạch này bao gồm các nhóm nhiệm vụ cụ thể giao cho các bộ ngành nhằm giảm thiểu tác động của chính sách thuế mới.

Trong đó, Bộ đề xuất:

  • Phối hợp với Bộ Tài chính đánh giá toàn diện tác động lên các ngành hàng xuất khẩu chủ lực
  • Đẩy nhanh tháo gỡ các điểm nghẽn của các dự án sản xuất để giải phóng nguồn lực cho nền kinh tế
  • Triển khai kế hoạch thực hiện thỏa thuận thương mại song phương với Mỹ, cải thiện môi trường đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường và năng lực tiêu dùng nội địa
  • Xây dựng chính sách phát triển công nghệ hỗ trợ, gia tăng giá trị nội địa và nâng cao tính tự chủ của chuỗi cung ứng

Cần chiến lược dài hạn, giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ

Thực tế, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, nhưng đồng thời cũng là thị trường dễ biến động về chính sách thương mại. Việc gia tăng thặng dư nhanh chóng không chỉ khiến Việt Nam bị giám sát chặt hơn mà còn tiềm ẩn rủi ro bị điều tra phòng vệ thương mại hoặc áp thuế chống lẩn tránh xuất xứ trong tương lai.

Do đó, bên cạnh các giải pháp ngắn hạn, cần có chiến lược tái cơ cấu thị trường xuất khẩu theo hướng:

  • Đa dạng hóa đối tác, thúc đẩy xuất khẩu sang EU, Trung Đông, châu Phi
  • Gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, đặc biệt trong các ngành thâm dụng nhập khẩu nguyên liệu
  • Đầu tư vào công nghệ sản xuất và phát triển công nghiệp hỗ trợ để nâng giá trị gia tăng thực chất trong chuỗi giá trị

Đàm phán tiếp tục là kênh then chốt

Việt Nam và Mỹ hiện vẫn đang trong quá trình đàm phán kỹ thuật để tiến tới một hiệp định thương mại chính thức. Theo Bộ Công Thương, hai bên đã đạt được nhiều tiến bộ trong các lĩnh vực then chốt như thuế quan, quy tắc xuất xứ, hải quan, thương mại số, sở hữu trí tuệ và đầu tư.

Đây là cơ hội để Việt Nam chứng minh năng lực kiểm soát thị trường, minh bạch hóa hoạt động thương mại và cải thiện hình ảnh quốc gia trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Kết quả của quá trình đàm phán sẽ không chỉ ảnh hưởng tới mức thuế, mà còn định hình chiến lược hội nhập của Việt Nam trong nhiều năm tới.

Việc Mỹ điều chỉnh thuế với hàng hóa Việt Nam là một phép thử quan trọng đối với năng lực phản ứng chính sách và sức bền kinh tế của nước ta. Thay vì coi đây là khó khăn đơn thuần, đây chính là thời điểm để Việt Nam đẩy mạnh tái cơ cấu, nâng cấp năng lực sản xuất, chủ động hội nhập sâu và bền vững hơn vào hệ thống thương mại toàn cầu.

Theo: Vnexpress