Nghề dệt thổ cẩm của người Mông ở xã Pà Cò đang được khôi phục và bảo tồn, trở thành nét văn hóa độc đáo, góp phần nâng cao đời sống đồng bào miền núi.

Hồi sinh nghề xưa giữa nhịp sống mới

Bà Mùa Y Gánh, nghệ nhân dệt thổ cẩm xã Pà Cò, trăn trở khi số người còn giữ nghề ngày càng ít. Trong nhịp sống hiện đại, vải may sẵn và hàng dệt công nghiệp tràn ngập thị trường. Giá rẻ, mẫu mã đa dạng khiến nhiều phụ nữ Mông ít còn dệt vải như trước.

Từ năm 2018, mô hình du lịch cộng đồng phát triển đã mở ra cơ hội mới. Pà Cò trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ cảnh sắc hoang sơ và nét văn hóa bản địa. Trong đó, nghề dệt thổ cẩm truyền thống được nhiều du khách yêu thích và tìm hiểu. Các sản phẩm dệt không chỉ phục vụ sinh hoạt mà còn trở thành quà lưu niệm được ưa chuộng.

Công phu trong từng sợi lanh

Chị Sùng Y Thanh, người dân xóm Pà Cò, chia sẻ: “Để làm ra bộ trang phục truyền thống, phải trải qua nhiều công đoạn. Mỗi khâu như trồng lanh, se sợi, in sáp, nhuộm chàm hay thêu đều cần sự kiên nhẫn và khéo léo”.

Mùa trồng lanh bắt đầu vào tháng 3, thu hoạch vào tháng 7 hoặc 8. Lanh được phơi nắng, tước sợi rồi giã mềm. Sau đó, sợi được nối, cuộn tròn, giặt sạch và luộc cho trắng. Khi sợi khô, người Mông dùng khung cửi dệt thành tấm vải.

Sự tài giỏi, chăm chỉ, khéo tay của phụ nữ Mông được đánh giá qua tay nghề dệt vải lanh. (Ảnh: Phú Thọ)

Sau công đoạn dệt, phụ nữ Mông dùng bút đồng hơ nóng để vẽ hoa văn bằng sáp ong. Vải được nhuộm chàm nhiều lần cho đến khi chuyển màu sẫm. Khi nhúng vào nước sôi, sáp ong tan ra, để lại hoa văn xanh lơ tinh tế. Cuối cùng là công đoạn thêu – nơi thể hiện sự khéo tay và óc thẩm mỹ của người phụ nữ.

Gìn giữ tinh hoa giữa đại ngàn

Nhờ du lịch phát triển, nhiều cơ sở đã tìm đến Pà Cò đặt hàng và giới thiệu sản phẩm. Xã hiện có một làng nghề dệt thổ cẩm truyền thống cùng nhiều nhóm nghề nhỏ. Chị em phụ nữ cùng dệt, trưng bày và bán hàng cho khách du lịch.

Chị Sùng Y Gánh, thành viên nhóm nghề, cho biết: “Từ khi tham gia làm sản phẩm, tôi thấy tự hào hơn về nghề truyền thống. Nghề dệt giúp chúng tôi có thêm thu nhập, cải thiện đời sống gia đình”.

Tại bản Pà Cò, xã Pà Cò hình thành nhóm nghề dệt với các công đoạn hoàn toàn được làm bằng tay. (Ảnh: Phú Thọ)

Không chỉ người lớn tuổi, nhiều phụ nữ trẻ và các em gái cũng học nghề để nối tiếp truyền thống. Các hộ làm homestay còn tổ chức hoạt động trải nghiệm dệt vải cho du khách. Những tấm thổ cẩm dệt tay mang đậm hồn văn hóa Mông giờ đã vượt ra khỏi bản làng, góp mặt tại nhiều hội chợ và cửa hàng lưu niệm.

Nghề dệt thổ cẩm Pà Cò không chỉ là sinh kế mà còn là sợi dây nối quá khứ với hiện tại. Mỗi hoa văn, mỗi đường kim đều kể câu chuyện về bàn tay khéo léo và tâm hồn của người phụ nữ Mông.

Trong hành trình phát triển du lịch, việc bảo tồn và phát huy nghề dệt truyền thống chính là cách gìn giữ bản sắc văn hóa – “nét vàng” giữa đại ngàn Pà Cò.

Theo: Phú Thọ

Từ Khóa: