Hàng ngàn người lao động Việt Nam, mang theo giấc mơ đổi đời khi đi xuất khẩu lao động; nhưng thực tế phũ phàng đã đẩy họ vào cảnh nợ nần, trắng tay. Phía sau câu chuyện là mạng lưới trục lợi tinh vi, từ quan chức đến doanh nghiệp; lợi dụng kẽ hở để bóc lột những người yếu thế.

Hà Nội, tháng 6/2025 – Hành trình đổi đời qua con đường xuất khẩu lao động (XKLĐ); đang dần trở thành cơn ác mộng với hàng ngàn lao động nghèo Việt Nam. Một loạt quan chức cấp cao và lãnh đạo các doanh nghiệp đã bị khởi tố, bắt giam vì hành vi nhận hối lộ, vi phạm quy định về kế toán và trục lợi từ người lao động yếu thế.

Quan chức “bảo kê”, doanh nghiệp “rút ruột” người lao động

Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu (C03 – Bộ Công an); đã phanh phui một đường dây tham nhũng tinh vi xoay quanh hoạt động XKLĐ. Theo điều tra, ông Nguyễn Bá Hoan – cựu Thứ trưởng Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội (nay là Bộ Nội vụ)_cùng nhiều cán bộ từng giữ vị trí cao tại Cục Quản lý lao động ngoài nước (Dolab) bị khởi tố vì nhận hối lộ.

Bằng cách ban hành thêm thủ tục “giấy phép con” trái luật; các đối tượng đã tạo rào cản buộc doanh nghiệp muốn đưa người đi XKLĐ phải “bôi trơn” bằng tiền. Đây là hình thức lạm quyền trắng trợn, làm biến dạng chính sách hỗ trợ người lao động.

Doanh nghiệp phái cử “đội giá”, đẩy người lao động vào bẫy nợ

Để chi trả khoản “bôi trơn”, hàng loạt doanh nghiệp xuất khẩu lao động như Công ty CP Đầu tư Xây dựng và Cung ứng nhân lực Hoàng Long, Công ty Sona, Incoop 3… đã cấu kết nâng phí dịch vụ lên gấp nhiều lần. Người lao động,phần lớn xuất thân từ nông thôn; hoàn cảnh khó khăn – bị ép đóng hàng trăm triệu đồng chi phí; vượt xa khả năng tài chính.

Các khoản thu “ngoài luồng” không được ghi nhận vào hệ thống sổ sách kế toán mà bị ém nhẹm nhằm chiếm đoạt và trốn thuế. Hành vi này gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế cho người lao động và ngân sách quốc gia.

Người lao động vỡ mộng đổi đời, ôm nợ về quê

Câu chuyện của chị Đỗ Ngọc Như Thảo (27 tuổi, Lâm Đồng) là ví dụ điển hình. Được tư vấn sẽ nhận mức lương 35 – 45 triệu đồng/tháng khi sang Nhật; nhưng thực tế chị chỉ nhận được khoảng 18 triệu. Tổng chi phí cho chuyến đi gần 150 triệu đồng; trong đó có những khoản không có chứng từ hợp lệ.

Tương tự, anh Nguyễn Văn Hòa (Quảng Bình); phải vay nóng hơn 130 triệu đồng để đi xuất khẩu lao động. Sau 3 năm, anh trở về chỉ với hơn 150 triệu đồng tích góp; không đủ trả hết nợ vì lãi suất cao. “Tôi cứ nghĩ đi làm nước ngoài sẽ đổi đời; nhưng cuối cùng lại trắng tay, nợ vẫn còn đấy”, anh Hòa nói.

Anh Nguyễn Văn L. (Đồng Tháp) cũng phải vay 170 triệu đồng để đi Nhật; nhưng phải mất hơn 2 năm mới trả hết nợ, không như kỳ vọng. Theo anh, lao động từ các nước như Myanmar, Indonesia chỉ phải chi khoảng 1.000 USD để sang Nhật – thấp hơn rất nhiều so với Việt Nam.

Cảnh báo và giải pháp cho ngành xuất khẩu lao động Việt Nam

Vụ việc lật tẩy hàng loạt sai phạm, từ cả phía nhà nước lẫn doanh nghiệp; đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự mất kiểm soát trong lĩnh vực XKLĐ. Hệ thống thiếu minh bạch, giám sát lỏng lẻo và tình trạng “móc ngoặc” giữa doanh nghiệp – quan chức; đã khiến hàng nghìn lao động nghèo trở thành nạn nhân của một “thị trường đen hợp pháp”.

Một số giải pháp cấp thiết:

  • Minh bạch hóa chi phí XKLĐ, công khai bảng giá chuẩn trên cổng thông tin quốc gia.
  • Tăng cường thanh tra độc lập, xử lý nghiêm mọi hành vi nhận hối lộ, trục lợi.
  • Hỗ trợ pháp lý cho người lao động thông qua tổ chức trung gian phi lợi nhuận.
  • Xây dựng mô hình XKLĐ bền vững như ở Philippines; nơi chi phí chỉ vài trăm USD nhưng hiệu quả cao.

Hoạt động xuất khẩu lao động, nếu được quản lý minh bạch và công bằng; có thể là con đường giảm nghèo bền vững cho hàng triệu người dân. Tuy nhiên, khi chính sách bị thao túng bởi những kẻ trục lợi; thì giấc mơ đổi đời lại trở thành bi kịch tài chính cho người lao động và vết nhơ cho ngành lao động Việt Nam.

Theo: baonguoilaodong.