Từ ngày 1/7, cách tính lương hưu tối thiểu có sự thay đổi quan trọng theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động.

Trường hợp nghỉ hưu trước tuổi và cách tính lương hưu theo quy định hiện hành

Ông Đạt, một người lao động nghỉ hưu sớm vào tháng 5/2025 do suy giảm sức khỏe 81%, là ví dụ điển hình cho cách tính lương hưu hiện nay. Trong suốt quá trình làm việc, ông có 24 năm 11 tháng đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Tuy nhiên, vì nghỉ hưu trước tuổi nên lương hưu của ông bị giảm trừ theo tỷ lệ quy định. Sau khi tính toán, mức lương hưu thực nhận chỉ còn 40% so với mức bình quân tiền lương, tức khoảng hơn 1,73 triệu đồng/tháng.

Tuy nhiên, theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, lương hưu tối thiểu của người tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc bằng mức lương cơ sở. Do đó, ông Đạt được Nhà nước hỗ trợ thêm 610.000 đồng/tháng, nâng tổng số tiền lương hưu lên 2,34 triệu đồng/tháng. Đây là mức bằng với lương cơ sở hiện hành và được xem là “sàn bảo vệ” giúp đảm bảo mức sống tối thiểu cho người nghỉ hưu.

Luật Bảo hiểm xã hội 2024: Giảm điều kiện đóng, nhưng lo ngại lương hưu thấp

Một điểm mới quan trọng từ ngày 1/7 khi Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực là điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc được điều chỉnh giảm từ 20 năm xuống còn 15 năm. Quy định này mở ra cơ hội cho nhiều người lao động có thời gian tham gia ngắn được tiếp cận chế độ hưu trí. Điều này đặc biệt ý nghĩa với những lao động lớn tuổi, sức khỏe không đảm bảo hoặc bị gián đoạn quá trình làm việc.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, cũng có không ít lo ngại. Nhiều ý kiến cho rằng khi giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội xuống còn 15 năm, mức lương hưu thực nhận của những người chỉ tham gia ở mức tối thiểu sẽ rất thấp. Thực tế, ngay cả những người đóng đủ 20 năm trở lên thì mặt bằng lương hưu hiện nay vẫn bị đánh giá là thấp so với chi phí sinh hoạt. Do đó, việc giảm số năm đóng có thể khiến lương hưu khó đáp ứng nhu cầu cuộc sống, đặc biệt là ở đô thị lớn.

Điểm thay đổi lớn trong cách tính lương hưu theo Luật mớ

Theo Điều 66 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, từ ngày 1/7 sẽ không còn quy định về mức lương hưu hằng tháng thấp nhất như trước đây. Điều này đồng nghĩa với việc một số người có lương hưu thực tính thấp sẽ không còn “chốt sàn” tự động bằng lương cơ sở như trước. Tuy vậy, để tránh thiệt thòi cho người lao động, luật mới bổ sung điều khoản chuyển tiếp tại Điều 141, bảo vệ quyền lợi cho những ai đã tham gia bảo hiểm xã hội trước ngày 1/7/2025.

Cụ thể, có 7 nhóm lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước thời điểm này và có từ đủ 20 năm đóng bắt buộc trở lên sẽ vẫn được bảo đảm mức lương hưu hằng tháng thấp nhất bằng mức tham chiếu. Đây là điểm then chốt, giúp ổn định quyền lợi và tránh gây sốc cho người nghỉ hưu trong giai đoạn chuyển giao luật.

Từ lương cơ sở sang mức tham chiếu: Thay đổi căn cứ tính lương hưu tối thiểu

Một điểm mới đáng chú ý là căn cứ để tính lương hưu tối thiểu đã chuyển từ “lương cơ sở” sang “mức tham chiếu”. Theo Điều 7 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, mức tham chiếu là số tiền do Chính phủ quy định, được dùng để tính mức đóng và mức hưởng một số chế độ bảo hiểm. Trong giai đoạn hiện tại, khi chưa bãi bỏ lương cơ sở, mức tham chiếu được xác định bằng lương cơ sở, tức 2,34 triệu đồng/tháng. Khi lương cơ sở không còn được áp dụng, mức tham chiếu sẽ do Chính phủ quy định, nhưng không thấp hơn mức cũ.

Điều này có nghĩa là người lao động đủ điều kiện thuộc 7 nhóm được bảo lưu sẽ luôn được cấp bù nếu lương hưu thực tính thấp hơn mức tham chiếu. Hiện nay, con số này vẫn bằng với lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng. Đây là sự thay đổi quan trọng, vừa mang tính cải cách hệ thống, vừa đảm bảo quyền lợi cơ bản cho người lao động đã tham gia bảo hiểm xã hội từ sớm.

Theo: Dân trí