Khả năng Tổng thống Trump sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell gây chấn động Phố Wall và dấy lên nguy cơ khủng hoảng pháp lý – tài chính chưa từng có tiền lệ.

Ông Trump có thể sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell

Căng thẳng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell đang leo thang, làm dấy lên lo ngại về một quyết định có thể gây chấn động hệ thống tài chính toàn cầu: sa thải người đứng đầu ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới.

Thông tin gây chấn động thị trường

Ngày 16/7, hãng tin Bloomberg đưa tin Tổng thống Trump đang xem xét khả năng sa thải Chủ tịch Fed Jerome Powell. Dù sau đó ông Trump bác bỏ, khẳng định việc này “rất khó xảy ra trừ khi có hành vi gian lận”, nhưng phát biểu ấy không đủ trấn an thị trường tài chính đang cực kỳ nhạy cảm.

Lý do được cho là xuất phát từ dự án cải tạo trụ sở Fed bị đội vốn, đang bị Nhà Trắng và các đồng minh sử dụng làm cơ sở để viện dẫn “lý do chính đáng” – điều kiện duy nhất được phép cách chức theo Điều 10 của Đạo luật Cục Dự trữ Liên bang.

Nếu bị sa thải, điều gì sẽ xảy ra với ông Powell?

Nếu ông Trump thực sự ký lệnh sa thải, hiệu lực sẽ diễn ra ngay lập tức. Tuy nhiên, ông Powell có quyền kiện lên tòa án liên bang ở Washington để yêu cầu khôi phục chức vụ trong thời gian chờ xét xử.

Tòa án sẽ cân nhắc việc cách chức này có gây ra “tổn hại không thể khắc phục” đối với cá nhân ông Powell và thể chế Fed hay không. Nếu tòa đồng thuận, ông Powell có thể tiếp tục giữ chức cho đến khi có phán quyết cuối cùng.

Ngược lại, ông sẽ mất chức và Phó Chủ tịch Fed – ông Philip Jefferson – sẽ tạm thời nắm quyền điều hành.

Cuộc chiến pháp lý có thể kéo dài đến Tòa án Tối cao

Dù phán quyết ban đầu như thế nào, cả hai bên đều có quyền kháng cáo. Nếu vụ việc được đưa lên Tòa án Tối cao, đây có thể trở thành một trong những vụ kiện mang tính tiền lệ về quyền lực của tổng thống đối với ngân hàng trung ương.

Tòa án Tối cao từng tuyên bố tổng thống có quyền sa thải một số lãnh đạo cơ quan liên bang mà không cần lý do cụ thể. Tuy nhiên, Fed lại là cơ quan bán công, có cơ chế độc lập và không hoàn toàn nằm dưới quyền hành pháp.

Hiện tại, Tòa án Tối cao có đa số thẩm phán theo khuynh hướng bảo thủ – trong đó nhiều người được ông Trump bổ nhiệm – tạo ra khả năng ông Trump sẽ có phần nào lợi thế trong tranh chấp.

Tranh cãi xoay quanh dự án cải tạo trụ sở Fed

Fed đang thực hiện một dự án cải tạo trụ sở lớn nhất kể từ thập niên 1930, với chi phí dự kiến tăng từ 1,9 tỷ USD (năm 2023) lên 2,5 tỷ USD trong ngân sách 2025. Lý do bao gồm các yêu cầu thiết kế lại, chi phí phát sinh từ phát hiện amiăng và điều chỉnh theo tiêu chuẩn mới.

Các đồng minh của ông Trump cáo buộc đây là “chi tiêu lãng phí” và thậm chí đặt nghi vấn ông Powell đã “nói dối trước Quốc hội” – dù chưa có bằng chứng cụ thể. Đáp lại, ông Powell đã yêu cầu Thanh tra Fed tiến hành điều tra độc lập.

Ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường tài chính

Chỉ trong vòng 30 phút sau khi tin đồn về việc sa thải ông Powell lan ra, chỉ số S&P 500 giảm 1%, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 30 năm tăng 10 điểm cơ bản, trong khi chỉ số USD Bloomberg mất tới 1,2%.

Theo chuyên gia Anna Wong của Bloomberg Economics, một động thái như vậy có thể khiến tăng trưởng chậm lại, thất nghiệp gia tăng và lạm phát kéo dài – trái với mục tiêu của chính quyền Trump.

Thay đổi Chủ tịch Fed có ảnh hưởng chính sách lãi suất?

Dù ông Trump có thể muốn thúc đẩy cắt giảm lãi suất, việc thay thế Chủ tịch Fed không đảm bảo thay đổi chính sách tiền tệ ngay lập tức. Lãi suất được quyết định bởi Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), gồm 12 thành viên có quyền bỏ phiếu trong tổng số 19 thành viên.

Dù Chủ tịch Fed thường giữ vai trò chủ tịch FOMC, nhưng quyết định cuối cùng vẫn phải có sự đồng thuận nội bộ.

Quy trình chọn người kế nhiệm không đơn giản

Nếu ông Powell bị cách chức, ông Trump phải đề cử người thay thế và ứng viên này cần được Thượng viện phê chuẩn. Quá trình này có thể mất vài tuần đến vài tháng. Trong thời gian chờ đợi, Phó Chủ tịch Fed sẽ tiếp tục điều hành.

Bước đi đầy rủi ro của ông Trump

Việc sa thải Chủ tịch Fed không chỉ là một bước đi pháp lý chưa từng có trong lịch sử nước Mỹ, mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây bất ổn lớn đối với thị trường toàn cầu.

Nếu động thái này thực sự diễn ra, đây sẽ là cuộc đối đầu chưa từng có giữa Nhà Trắng và một thể chế độc lập có ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế toàn cầu như Cục Dự trữ Liên bang Mỹ.

Theo: baotintuc