Việc điều tiết tiền sử dụng đất về ngân sách Trung ương đang gây tranh luận trong quá trình sửa đổi Luật Ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc khẳng định đây là nguồn thu quốc gia; cần được sử dụng để đầu tư hạ tầng trọng điểm và hỗ trợ những địa phương nghèo, “vậy ai về tỉnh nghèo lo giữ biên giới?”.

 “Nguồn thu tiền sử dụng đất là của quốc gia, không phải của địa phương”

Ngày 26/5, Quốc hội thảo luận Dự án Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi. Một trong những điểm đáng chú ý là quy định về tỷ lệ điều tiết ngân sách Trung ương và địa phương, nhất là đối với nguồn thu từ tiền sử dụng đất.

Trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng cần xác định rõ quan điểm: “Nguồn thu tiền sử dụng đất là của quốc gia, không phải của địa phương”. Ông nhấn mạnh, việc phân bổ khoản thu này về Trung ương là để đầu tư cho các dự án trọng điểm và hỗ trợ những tỉnh còn khó khăn.

“Tiền thu từ đất lớn chủ yếu tập trung vào các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM, Hải Phòng, Đà Nẵng… Những địa phương này có quy mô ngân sách rất lớn; luôn vượt thu, được Trung ương đầu tư mạnh về hạ tầng. Vì vậy, không thể nói địa phương tự thu, tự tiêu”, ông phân tích.

Không thể “ai thu nấy tiêu”

Trước đề xuất của một số thành phố lớn mong muốn giữ lại 100% tiền thu từ đất để phát triển, thay vì theo dự thảo giảm còn 70%; ông Phớc cho rằng: “Nói tiền tôi thu được tôi tiêu, vậy ai về tỉnh nghèo lo giữ biên giới?”

“Thậm chí ông nói ông làm giỏi, vậy thử đưa ông về điều hành ở các tỉnh khó khăn xem có giỏi hơn không?”, ông đặt vấn đề.

Theo Phó Thủ tướng, việc điều tiết nguồn thu từ đất về ngân sách Trung ương là chủ trương đúng đắn, phù hợp chính trị, đạo lý và quy định pháp luật; vì nguồn thu này phải phục vụ lợi ích quốc gia chứ không phải một vài địa phương.

Không nên “cứng hóa” tỷ lệ điều tiết vào luật

Đối với tỷ lệ điều tiết ngân sách giữa các cấp; Phó Thủ tướng cho rằng không nên quy định cứng trong luật mà nên giao Chính phủ quyết định tùy theo tình hình thực tiễn, nhằm đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả.

Ông dẫn chứng, trước đây thuế xuất nhập khẩu 100% thuộc về ngân sách Trung ương, nhưng nay đã chia theo tỷ lệ để cả địa phương và Trung ương cùng có động lực thu tốt hơn.

Khoản thu từ tiền sử dụng đất cần được Trung ương điều tiết để đầu tư các dự án quy mô lớn như sân bay Long Thành, đường sắt cao tốc, các tuyến giao thông liên tỉnh; hoặc hỗ trợ các tỉnh không có nguồn thu từ đất như Lai Châu, Hà Giang, Sơn La, Gia Lai…

“Nếu không điều tiết, Chính phủ sẽ phải đi vay nước ngoài để đầu tư. Trong khi đó, việc điều tiết sẽ giúp sử dụng đồng tiền hiệu quả hơn, phù hợp điều hành kinh tế vĩ mô và phát triển toàn diện”, ông nhấn mạnh.

Quốc hội phân bổ tổng thể, Chính phủ điều hành chi tiết

Dự thảo Luật mới không quy định Quốc hội phân bổ chi tiết tổng chi ngân sách Trung ương cho từng bộ, ngành mà giao Chính phủ thực hiện. Một số đại biểu cho rằng điều này “vi hiến”. Tuy nhiên, Phó Thủ tướng phản bác: “Đó là do cách hiểu. Quốc hội là cơ quan lập pháp; không có bộ máy chuyên môn để điều hành từng khoản chi cụ thể. Chính phủ mới là cơ quan hành pháp có chức năng đó”.

Theo ông, Quốc hội sẽ phân bổ tổng thể; còn việc chia cụ thể cho các bộ, ngành là do Chính phủ hoặc các bộ trưởng; trưởng ngành quyết định, và chịu trách nhiệm nếu có sai sót.

Chỉ trong trường hợp có thay đổi lớn về cơ cấu dự toán, ví dụ tăng ngân sách cho một ngành, thì Chính phủ mới phải trình và báo cáo Quốc hội.

TPHCM đề xuất được giữ lại 100% khoản thu từ đất thay vì 70% như dự thảo Luật Ngân sách Nhà nước sửa đổi đề xuất (Ảnh minh họa: Hoàng Giám)

Cho phép địa phương vay đến 120% nhưng kiểm soát chặt chẽ

Dự thảo cũng quy định mức dư nợ vay của các địa phương. Cụ thể, những địa phương không nhận hỗ trợ cân đối từ Trung ương có thể vay tối đa 120% số thu được hưởng theo phân cấp; còn địa phương không tự cân đối được ngân sách thì vay tối đa 80%.

Phó Thủ tướng cho biết, quy định này nhằm tạo điều kiện cho các địa phương chủ động hơn trong phát triển kinh tế, nhưng phải đi kèm với cơ chế kiểm soát chặt chẽ nhằm đảm bảo an toàn tài chính quốc gia, tránh rủi ro bùng nổ nợ công.

“Phải sử dụng vốn vay đúng mục tiêu, lãi suất thấp và hiệu quả cao nhất”, ông nhấn mạnh.

Tăng tỷ lệ dự phòng ngân sách để ứng phó rủi ro

Về dự phòng ngân sách, dự thảo lần này đề xuất nâng từ 2–4% lên khoảng 5% tổng chi ngân sách. Đây là khoản dự phòng cho những trường hợp đột xuất, khẩn cấp như thiên tai; dịch bệnh, chiến tranh hoặc an ninh quốc phòng.

Khoản này sẽ được giao cho Chính phủ, Thủ tướng, chủ tịch UBND các cấp điều hành; và định kỳ báo cáo với Chính phủ, Thường vụ Quốc hội để bảo đảm sự linh hoạt trong ứng phó các tình huống bất ngờ.

Phát triển công bằng là nhiệm vụ của toàn dân tộc

Kết luận về việc phân bổ ngân sách, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh rằng tinh thần chủ đạo của Luật sửa đổi là: đảm bảo công bằng giữa các vùng miền, không để bất cứ địa phương nào bị bỏ lại phía sau.

“Nếu tỉnh nào cũng nói tôi thu được thì tôi tiêu, thì ai sẽ lo cho dân nghèo, ai giữ gìn biên cương?”, ông một lần nữa nhấn mạnh vai trò trung tâm của ngân sách quốc gia trong việc thúc đẩy phát triển toàn diện.

Theo: Dantri