Giữa nhịp sống sôi động của thành phố Vinh, Thành cổ Vinh vẫn lặng lẽ lưu giữ hơi thở của quá khứ, như một chứng nhân lịch sử hơn 200 năm tuổi. Vẻ đẹp cổ kính và những câu chuyện hào hùng nơi đây, không chỉ gợi nhớ ký ức của bao thế hệ, mà còn trở thành niềm tự hào, biểu tượng bất biến trong trái tim người dân xứ Nghệ.

Dấu ấn không phai trong ký ức người dân

Khi nhắc đến biểu tượng của thành phố Vinh, hầu hết người dân đều nghĩ ngay đến Thành cổ Vinh. Trải qua hơn 200 năm, với biết bao biến động lịch sử, công trình này vẫn sừng sững, giữ nguyên nét cổ kính, trầm mặc, trở thành niềm tự hào của cư dân thành phố.

Theo ông Phạm Xuân Cần – nguyên Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Nghệ An, Thành cổ không chỉ là một công trình phòng thủ kiên cố của triều Nguyễn; mà còn là di sản kiến trúc, văn hóa hiếm hoi còn lại của Vinh. Đây là nơi từng đặt trụ sở chính quyền Nam triều; tại Nghệ An và gắn liền với nhiều sự kiện lịch sử quan trọng.

Lính đứng trước Hành cung, chuẩn bị đón Vua Bảo Đại, 1932. (Ảnh tư liệu)

Lịch sử hình thành và những mốc son

  • 1804: Lỵ sở Nghệ An chuyển từ Lam Thành – Phù Thạch về Vĩnh Yên, Thành được xây bằng đất.
  • 1831: Vua Minh Mạng cho xây lại bằng đá ong, theo kiểu Vauban của phương Tây, với 6 cạnh bao quanh bởi hào nước trồng sen.
  • Thành có 3 cổng: Cửa Tiền, Cửa Tả và Cửa Hữu, trong đó Cửa Tiền lưu giữ đôi câu đối của danh nhân Đào Tấn.
  • Trong lịch sử, Thành từng chứng kiến nhiều sự kiện quan trọng: kế hoạch đánh chiếm của Phan Bội Châu, lễ quy thuận năm 1931, sự hy sinh của Đội Cung năm 1940, và lần Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện với nhân dân năm 1957.
Đồ án điều chỉnh quy hoạch Di tích Thành cổ Vinh. (Ảnh: Tư liệu báo Nghệ An)

Thành cổ trong ký ức cộng đồng

Với nhiều thế hệ người dân Vinh, Thành cổ là một phần tuổi thơ.

  • Nguyễn Thiên nhớ lại những ngày rong chơi quanh hào nước, bắt cá rô thia, câu chuồn chuồn.
  • Nguyễn Thúy Vân ví Thành cổ như “người bạn cũ”, chứng kiến cảnh người dân mưu sinh trong thời kỳ khó khăn.
  • Những kỷ niệm về vườn hoa Cửa Nam, sân vận động Vinh hay bãi chiếu phim Cửa Tiền; gắn liền với hình bóng Thành cổ; vẫn được chia sẻ nhiều trên các diễn đàn “Vinh xưa”.
Thành cổ Vinh nhìn từ trên cao. (Ảnh: Sách Nguyễn)

Giữ gìn giá trị di sản

Người dân phường Cửa Nam; luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho cổng Thành cổ. Vào mỗi Chủ nhật xanh, họ tập trung quét dọn, chăm sóc công trình. Với bà Mai Thị Hiền – khối trưởng khối 1, đây là niềm tự hào và trách nhiệm gìn giữ biểu tượng của thành phố.

Thành cổ Vinh hôm nay. (Ảnh: Nhật Lân)

Không chỉ người dân địa phương, những người con xa quê cũng dành tình cảm cho Thành cổ. Anh Nguyễn Văn Dũng (Nghi Phú) chia sẻ, mỗi lần về Vinh anh đều ghé thăm, đặc biệt ấn tượng với diện mạo Thành cổ; khi được lắp hệ thống đèn chiếu sáng năm 2021.

Quy hoạch và phát triển du lịch

Tháng 3/2023, dự thảo điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng tỷ lệ 1/500; khu vực Thành cổ nhận được sự đồng thuận cao của 105 hộ dân. Điều này mở ra cơ hội biến di tích trở thành điểm đến hấp dẫn, thu hút khách du lịch.

Song song với bảo tồn, chính quyền thành phố tổ chức; nhiều sự kiện quảng bá hình ảnh Thành cổ. Giải chạy Half Marathon Thành cổ Vinh lần thứ I năm 2023; là một ví dụ tiêu biểu, quy tụ 135 vận động viên, góp phần lan tỏa giá trị lịch sử tới cộng đồng.

Đông đảo vận động viên tham gia giải chạy Half Marathon Thành cổ Vinh lần thứ 1 năm 2023. (Ảnh: Quang An)

Kỳ vọng cho tương lai

Giải chạy Half Marathon Thành cổ Vinh lần thứ I năm 2023 góp phần quảng bá lan toả hình ảnh cổng Thành cổ Vinh. (Ảnh: Quang An)

Ông Đặng Hiếu Lam – Chủ tịch UBND phường Cửa Nam cho biết, sau thành công của giải chạy đầu tiên, địa phương sẽ đề xuất mở rộng quy mô, tổ chức thêm các sự kiện thể thao – văn hóa. Đây là hướng đi để Thành cổ Vinh; không chỉ là một di tích lịch sử, mà còn là điểm đến sôi động, gắn kết quá khứ với hiện tại, đưa hình ảnh thành phố Vinh vươn xa.

Theo: Báo Nghệ An