Thành ngữ “Cưỡi ngựa xem hoa” từ một điển tích thú vị

Chúng ta thường biết đến câu thành ngữ “Cưỡi ngựa xem hoa” để chỉ những người làm việc qua quýt, không cẩn thận. Câu thành ngữ này vốn có xuất xứ từ một điển tích thực, khá thú vị.

Câu nói trên có nguồn gốc từ một thành ngữ của người Trung Quốc xưa: “Kị mã quan hoa”. Sau này ông cha ta chuyển nghĩa thuần Việt, gọi là “Cưỡi ngựa xem hoa”. Câu thành ngữ này xuất phát từ câu chuyện dưới đây:

Tóm tắt nội dung

Câu chuyện kết duyên

Xưa kia, có chàng công tử họ Hà, là con của một gia đình phú hộ rất giàu có. Hà công tử có khuôn mặt khôi ngô, tuấn tú; nhưng phải tội là bị thọt một bên chân; cho nên đã ngoài 30 tuổi mà anh ta vẫn chưa tìm được ý chung nhân.

Điều này cũng khiến Hà công tử rất khổ não; thường hay tự an ủi bản thân rằng trên đời này đâu có ai là hoàn hảo.

Ở phía Bắc thành, nhà Viên ngoại họ Cao cũng có cô con gái thứ ba; dù đã gần 30 tuổi rồi mà vẫn chưa gả được chồng. Lý do là vì cô nương bị tật sứt môi.

Hai nhà cùng tìm đến bà mối

Một ngày nọ, tình cờ hai nhà hữu duyên cùng tìm đến gõ cửa một bà mối nổi tiếng họ Lý trong vùng; khẩn khoản nhờ bà nghĩ ra một “diệu kế” để con cái họ có thể sớm yên bề gia thất. Bà Lý thấy đây quả thật là sự trùng hợp, và ngầm ý muốn tác hợp cho hai người với nhau. Nhưng bà lại lo rằng, hai bên nếu biết được khiếm khuyết của nhau thì sẽ làm hỏng mối nhân duyên sắp đặt này.

Đúng lúc đang rối trí, thì vô tình bà đọc được một bài thơ có tiêu đề “Đăng khoa hậu”; tức là sau khi thi đậu. Trong đó có 2 câu thơ là: “Xuân phong đắc ý mã đề thanh, nhất mục khán biến Trường An hoa”; tức là sau khi thi đậu, đắc ý cưỡi ngựa dạo khắp thành Trường An để ngắm hoa trong gió xuân. Đọc xong hai câu thơ, bà chợt nảy ra một ý “cưỡi ngựa xem hoa”, quả thật là rất phù hợp trong tình huống này.

Bà mối cao tay

Đầu tiên, bà đi tới nhà họ Hà kể hết mọi đức hạnh của Tam tiểu thư nhà họ Cao cho mọi người trong gia đình nghe. Nghe những lời tâng bốc của bà Lý, Hà công tử rất nôn nóng ao ước được thành hôn với cô tiểu thư yêu kiều này. Nhưng rồi nghĩ đến hoàn cảnh của mình, bất chợt thấy tủi thân.

Dường như đọc được nỗi lòng của Hà công tử, bà Lý quay sang thì thầm vào tai cậu ta diệu kế mà bà đã nghĩ ra. Bà nói: “Để hôm đó, cậu hãy cưỡi trên lưng ngựa, khéo léo giấu đi cái chân tật của mình như vậy thì đâu có ai biết”. Hà công tử nghe xong rất hài lòng, giống như phút chốc trút được gánh nặng; liền sai gia nhân lấy ra một nén bạc trả công hậu hĩnh cho bà Lý.

Liền sau đó, bà Lý lại hoan hỉ đi tới nhà họ Cao, tâng bốc vẽ vời đủ điều về Hà công tử. Cao tiểu thư nghe thấy vậy cũng rạo rực trong lòng; nhưng chợt chạnh lòng nghĩ về cái môi sứt của mình nên dường như có chút ngại ngùng.

Bà Lý thấy vậy bèn bày mưu kế cho Cao tiểu thư “Đến lúc gặp mặt, tiểu thư hãy vờ như ngắm hoa để khéo léo giấu đi cái môi sứt của mình; thì công tử ấy làm sao mà nhận ra được”. Cao tiểu thư nghe vậy, thấy đây quả thật là diệu kế bèn gỡ cây trâm ngọc trên tóc gửi tặng bà Lý để cảm tạ.

Cả hai đều khéo che khuyết điểm nên chỉ nhìn thấy sự hào nhoáng bên ngoài của nhau.

Kết duyên

Đến ngày đẹp trời, bà Lý sắp xếp để hai người gặp mặt. Hà công tử đi ngang qua nhà Cao tiểu thư, cưỡi trên lưng ngựa phong thái hiên ngang rất đĩnh đạc. Anh ta cưỡi ngựa đi từ đằng xa dần dần tiến tới gần; thì nhìn thấy một cô gái rất xinh đẹp, da trắng, tóc đen, duyên dáng tuyệt trần. Đặc biệt, trên tay nàng lúc nào cũng cầm một bông hoa e ấp đặt lên môi ngửi; lại còn liếc mắt nhìn Tiền công tử.

Hà công tử lúc này đã động lòng trước nét kiều diễm e thẹn của Cao tiểu thư. Do hai bên đều rất khéo léo che đi khiếm khuyết nên cũng không ai phát hiện ra dị tật của đối phương.

Sau đó, Hà công tử liền vội vã về nhà thưa chuyện với phụ mẫu xin được thành thân với Cao tiểu thư. Được sự nhất trí từ hai bên nhà họ Hà và họ Cao, hôn lễ đã nhanh chóng được tiến hành.

Đêm hôm tân hôn, sau khi nhận rượu chúc mừng từ anh em bằng hữu, họ hàng gần xa. Hà công tử liền đến bên Cao tiểu thư, chàng dịu dàng lật nhẹ chiếc khăn che mặt của nàng.

Thật không ngờ, anh chàng vỡ mộng khi nhận ra tôn tiểu thư xinh đẹp kiều diễm kia lại là một cô gái bị tật ở môi. Do uống rượu quá nhièu, nên cậu ta cũng cao hứng mà không để ý tới dáng đi của mình. Vậy là Cao tiểu thư cũng biết được khuyết điểm của chồng. Cả hai đều thất vọng nhưng cũng đành phải ngậm ngùi chấp nhận số phận đã an bài.

Lời kết

Xuất phát từ câu chuyện này, câu thành ngữ “cưỡi ngựa xem hoa” đã được lưu truyền về sau. Mọi người thường dùng câu này để chỉ những người xem xét sự vật nào đó một cách hết sức phiến diện, qua loa; không suy tính cẩn thận đã vội đưa ra kết luận.

Theo tinhhoa

Xem thêm: