Sự tử tế là phẩm chất đẹp – nhưng khi vượt ngưỡng, nó có thể trở thành gánh nặng. Rất nhiều người đàn ông tử tế quá mức đang sống trong áp lực mà họ tự tạo ra: gánh vác tất cả, làm thay tất cả, ôm hết trách nhiệm vào mình… rồi mệt mỏi, nổi giận, và gây tổn thương cho chính những người thân yêu nhất.

Bạn có đang tử tế quá mức?

Hãy xem bạn có “gật đầu” với các câu sau không:

  • Luôn cảm thấy mình phải làm hết vì không yên tâm khi giao cho người khác
  • Hay nổi nóng vì việc nhỏ nhưng sau đó lại ân hận
  • Không dám nghỉ ngơi vì nghĩ như vậy là “lười”

Nếu có trên 2 dấu tick, có thể bạn đang rơi vào vòng xoáy tử tế – cầu toàn – kiệt sức. Hãy dừng lại, và bắt đầu lại – tự đặt câu hỏi ngược: tại sao lại là quá mức?

Khi người đàn ông muốn gánh cả thế giới

Anh Thành (39 tuổi, TP.HCM) là người đàn ông của thế hệ “phải gồng”. Là con trưởng trong một gia đình có truyền thống, anh luôn tâm niệm phải là chỗ dựa cho cha mẹ, là trụ cột của vợ con, là người được mọi người tin tưởng nhờ cậy.

Anh tử tế – Đúng nghĩa.

Trong công việc, anh không yên tâm khi giao phó. Việc gì cũng muốn tự tay xử lý, từ họp hành, đàm phán, đến trình ký. Sự cầu toàn và tận tụy giúp anh được đồng nghiệp kính trọng, sếp tin tưởng. Nhưng cũng chính sự tử tế quá mức ấy khiến anh kiệt sức, thiếu thời gian cho bản thân và dễ mất kiểm soát cảm xúc.

Về nhà, anh lại tiếp tục là người “ôm tất cả”: chuyện con cái học hành, hai bên nội ngoại, giỗ chạp, họ hàng, ai gọi là có mặt. Vợ con không phải không chia sẻ, nhưng anh không quen nhờ vả. Cảm giác “chỉ có mình làm thì mới yên tâm” trở thành thói quen.

tử tế quá mức
Anh chủ động gánh vác mọi việc, từ chuyện con cái học hành, hai bên nội ngoại, giỗ chạp, họ hàng, ai gọi là có mặt. (Ảnh: AI)

Và rồi, những lần anh nổi giận.

Chỉ cần nhà chưa gọn gàng, con nói sai câu, vợ vô tư hỏi một điều nhỏ nhặt, là anh nổi cáu. Lời nói nặng. Cảm xúc lớn. Sự tử tế ban đầu – tan vỡ trong phút chốc.

Tử tế quá mức – Một dạng tổn thương nội tâm

Người ngoài nhìn vào nghĩ: anh là người tốt. Không rượu chè, không bạo lực, không chơi bời. Nhưng bên trong anh là một ngọn núi áp lực dồn nén. Mỗi lần bùng nổ là một lần anh lại ân hận. Nhưng rồi đâu lại vào đó.

“Tôi biết anh thương vợ con. Nhưng sự quan tâm ấy giống như một sợi dây siết lại. Mỗi lần anh tức giận là cả nhà im lặng. Không phải vì sợ, mà vì mệt và thương. Thương anh quá gồng. Nhưng chúng tôi cũng mệt”. Chị Hoa (vợ anh Thành) chia sẻ.

Trong xã hội Á Đông, đặc biệt là Việt Nam, rất nhiều người đàn ông rơi vào trạng thái này: tử tế quá mức, nhưng không biết cách san sẻ. Họ không tin người khác làm được như mình. Không quen nhờ giúp. Không dám lười, không cho phép mình mệt. Đến lúc quá tải – họ nổ tung.

Cầu toàn, gánh vác, và cảm giác cô đơn

Theo Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu – chuyên gia tâm lý học ứng dụng:

“Người tử tế quá mức thường cảm thấy bản thân có trách nhiệm với tất cả. Nhưng nếu không biết buông, họ dễ kiệt sức. Khi áp lực tích tụ, người tử tế cũng có thể trở nên nóng nảy, dễ tổn thương và gây tổn thương”.

Một khảo sát của American Psychological Association (2023) cho thấy:

  • 67% đàn ông trong độ tuổi 30–50 cảm thấy căng thẳng mãn tính vì phải gánh quá nhiều vai trò
  • Gần 40% thừa nhận từng cáu gắt hoặc nói lời tổn thương với vợ, con vì căng thẳng
Khi áp lực tích tụ, người tử tế cũng có thể trở nên nóng nảy, dễ tổn thương và gây tổn thương. (Ảnh: vnexpress)

Một nghiên cứu tại Đại học Kyoto (Nhật Bản) năm 2021 cũng chỉ ra: nam giới có chỉ số cầu toàn cao thường ngủ kém, dễ tức giận và ít hài lòng với các mối quan hệ cá nhân.

Tử tế quá mức, thực chất là một loại tự hy sinh không đúng cách.

Làm tất cả – Chưa chắc là yêu thương

“Tôi chỉ muốn vợ con đủ đầy, không thiếu gì”, – anh Thành giãi bày. Nhưng anh không nhận ra: trong nỗ lực lo cho người thân mọi thứ, anh tước đi của họ quyền được san sẻ.

Vợ không được làm đúng vai trò. Con không được tin tưởng. Họ thấy mình vô dụng, yếu ớt, hoặc thậm chí là… bị xem thường.

Người tử tế quá mức đôi khi quên mất: người thân cần một người đồng hành – không phải một người làm thay.

Theo Thạc sĩ Đỗ Hồng Quân – chuyên gia tâm lý lâm sàng:

“Tình yêu thương không phải là làm tất cả. Mà là làm đủ. Là chia sẻ. Là cùng nhau lớn lên.”

Đừng đi chân trần quá lâu mới được phép thở

Chúng ta thường khuyên người khác hãy sống tử tế. Nhưng chưa ai dạy chúng ta giới hạn nào là vừa đủ. Tử tế bao nhiêu là đủ với người, và đủ để chính ta còn được yêu thương?

Người đàn ông ấy, nếu được chọn lại, có lẽ vẫn muốn tử tế, vẫn muốn gánh vác. Nhưng nếu có thể sống thêm một lần nữa, có thể anh sẽ học cách buông tay sớm hơn. Để được sống một cuộc đời bình thường, lặng lẽ, nhưng đủ vui.

Không ai phải đi chân trần quá lâu mới được phép thở.
Không ai sinh ra để làm nạn nhân của chính lòng tốt của mình.