Sau nhiều tranh luận, Bộ Công Thương chính thức đề xuất bổ sung cơ chế cho phép EVN, hạch toán khoản lỗ lũy kế và chênh lệch tỷ giá chưa bù đắp, vào giá bán lẻ điện bình quân. Nếu được thông qua, giá điện có thể không thay đổi nhiều trong năm nay, nhưng rủi ro dài hạn vẫn còn.

EVN lỗ lớn, nhà nước mất vốn: Vì sao phải tính vào giá điện?

Giai đoạn 2022–2023, chi phí mua điện tăng cao; do biến động địa chính trị toàn cầu, khiến EVN ghi nhận số lỗ gần 50.029 tỷ đồng. Dù năm 2024 đã có lãi, số lỗ lũy kế của công ty mẹ; vẫn còn hơn 44.792 tỷ đồng.

Theo Bộ Công Thương, nếu không có cơ chế phân bổ, vốn đầu tư nhà nước vào EVN sẽ tiếp tục giảm, không bảo toàn được giá trị tài sản nhà nước. Vì vậy, việc đưa khoản lỗ này vào giá điện là cần thiết; để đảm bảo khả năng tài chính của tập đoàn.

Trước đó, EVN kiến nghị Bộ trưởng Công Thương báo cáo Thủ tướng cho phép tính toán khoản lỗ lũy kế này là một khoản chi phí được phép tính vào giá bán lẻ điện bình quân (Ảnh: Khai mở)

Hai phương án: Giữa “chia sẻ gánh nặng” và “ép buộc minh bạch”

Phương án 1: EVN được phép, phân bổ toàn bộ chi phí chưa được hạch toán; kể cả trong các năm tới; nếu tiếp tục phát sinh. Đây là lựa chọn tạo tính chủ động, nhưng dễ gây lo ngại về; “chuyển gánh nặng” sang người dân.

Phương án 2: Chỉ cho phép, phân bổ lỗ giai đoạn 2022; đến trước khi nghị định có hiệu lực. Cách làm này buộc EVN siết chặt quản lý, hạn chế phát sinh chi phí mới.

Cả hai phương án, đều có ưu và nhược điểm; nhưng đều đặt ra câu hỏi: Ai sẽ là người cuối cùng gánh chịu chi phí – EVN, Nhà nước hay người tiêu dùng?

Giá điện năm nay: Chưa tăng nhiều nhưng cần giám sát chặt

Theo tính toán, nếu quy định được ban hành, giá điện năm nay chưa biến động lớn hoặc chỉ tăng nhẹ 2-5%. Mức tăng này, nếu xảy ra từ tháng 10, chỉ khiến CPI tăng thêm 0,03 điểm phần trăm – theo đánh giá của Bộ Công Thương là; “không đáng kể”.

Tuy nhiên, về dài hạn, nếu EVN không cải thiện quản trị và tối ưu sản xuất, việc phân bổ lỗ liên tục; sẽ tạo vòng luẩn quẩn: giá điện tăng – chi phí sản xuất tăng – sức cạnh tranh nền kinh tế giảm.

Để tránh kịch bản đó, cần cơ chế giám sát độc lập, minh bạch báo cáo tài chính và công khai thông tin; để người dân thấy rõ cơ sở tăng giá. Chỉ khi đó, chính sách phân bổ lỗ mới; nhận được sự đồng thuận xã hội.

Theo: Khai Mở

Từ Khóa: