Giữa bao mùa đông từng đi qua, có một mùa không bao giờ nhạt phai – mùa đông của mẹ. Không có tuyết rơi hay ánh đèn lung linh, chỉ có bếp rơm ấm tro, ruộng đồng lấm lem, bàn tay nứt nẻ và ánh mắt lặng thầm. Đó là mùa đông của những điều nhỏ bé mà đến tận bây giờ, tôi vẫn thấy ấm lòng mỗi khi nhớ lại.

Mùa đông của mẹ – bếp rơm cay mắt mà ấm

Bếp rơm của mẹ nằm bên chái bếp nhỏ, gió đông rít qua mái rơm đã sạm màu. Mỗi sáng sớm hay chiều muộn, mẹ lom khom châm lửa bằng rơm khô và ít củi lượm được. Khói bếp lùa lên cay xè mắt, nghẹn cổ họng. Lũ trẻ chúng tôi cứ chạy chơi ngoài sân rồi lại tạt về bếp, hỏi “Mẹ có khoai nướng chưa?”, “Con vừa bị nó bắt nạt đấy”, “Nó không cho con chơi cùng…”

Mẹ ít nói, chỉ cười nhẹ, rồi tiếp tục trở củ khoai trong tro hồng. Nhưng tôi vẫn thấy thỏa mãn – có lẽ vừa báo cáo được với đồng minh lớn nhất của mình.

Mỗi sáng sớm hay chiều muộn, mẹ lom khom châm lửa bằng rơm khô và ít củi lượm được. (Nguồn: internet)

Mùa đông của mẹ và những mùa đi mót lúa

Khi đất ruộng khô ráo, sau buổi chăn trâu lang thang khắp cánh đồng, lũ trẻ chúng tôi lại rủ nhau đi mót lúa. Không ai bảo ai, đứa nào cũng lom khom cúi nhặt từng nhánh lúa còn sót lại trong gốc rạ, đất nẻ. Có hôm gặp may, mót được cả một bó lớn ai đó bỏ quên. Cắp trên tay, chúng tôi cười khúc khích, cắp lớn cắp bé lon ton chạy về khoe mẹ.

Mẹ đón từng bó lúa, cầm lên ngắm nghía, miệng mím cười. Lúc ấy tôi không hiểu vì sao mẹ vui, chỉ biết rằng được mẹ nhìn như thế, tôi thấy tự hào lạ lùng – như thể mình vừa cấy xong cả một thửa ruộng.

Cả mùa đông đi mót, cũng chỉ được hai ba thúng thóc. Nhưng hôm nào có bó lúa mang về, mẹ thường nói: “Vậy là năm nay có chút thành tựu rồi”. Tôi không biết “thành tựu” là gì, chỉ thấy vui vì có gì đó mang về cho mẹ.

Cô giáo nhắc con trước lớp – và cơn giận con không thể hiểu

Tôi nhớ một buổi chiều trời rét mướt, cô giáo bảo tôi về lấy tiền học phí vì đã quá hạn từ lâu. Tôi khóc mếu, trách mẹ: “Sao mãi không đóng tiền cho con? Cô giáo nhắc con trước lớp!”. Mẹ lặng đi. Không khóc, không nói, cũng không lấy tiền.

Hôm đó mẹ không có gì để đưa cả. Tôi càng tức, càng thấy ấm ức, như thể mình bị bỏ rơi. Nhưng lúc ấy tôi chẳng hiểu được điều gì – rằng nhà mình nghèo đến mức vài chục nghìn cũng khó xoay. Tôi không thấy được gánh nặng mẹ gồng gánh, không biết nhà còn mấy anh chị em, không biết mẹ đã phải nhặt nhạnh, đổi chác từng củ khoai, từng hạt thóc.

mùa đông của mẹ
Hôm đó mẹ không có gì để đưa cả…(Tranh minh họa: AI)

Hóa ra, ngày tôi khóc trách mẹ, có lẽ cũng là ngày mẹ đau lòng vì sự bất lực của chính mình. Nhà còn mấy anh chị em, gánh nặng của mẹ cha không chỉ có một đứa là tôi. Nhưng mẹ không trách lại, chỉ cúi đầu lặng thinh – rồi tiếp tục gồng gánh như mọi ngày.

Thế giới nhỏ của mẹ – nơi tuổi thơ tôi trú ngụ

Mẹ chưa từng bước chân ra khỏi làng. Không điện thoại, không mạng xã hội, không học bất kỳ lớp kỹ năng nào. Nhưng mẹ biết khi nào tôi mệt, khi nào tôi đói, khi nào tôi buồn.

Thế giới của mẹ nhỏ bé, chỉ quanh quẩn bếp rơm, mảnh vườn, ruộng lúa, con trâu, vài thúng thóc. Nhưng trong thế giới nhỏ ấy, tuổi thơ tôi được chở che – bằng bàn tay nứt nẻ, ánh bếp lập lòe, và những buổi chiều chạng vạng mẹ ngồi im lặng sau đống tro.

Mùa đông trở lại, mẹ thì không còn trẻ nữa

Bây giờ tôi sống ở nơi không còn khói rơm, không phải mót lúa, không phải dỡ khoai giữa giá lạnh. Nhưng mỗi mùa đông về, tôi lại nhớ mẹ. Nhớ cái cay của khói bếp, nhớ bó lúa cắp về khoe, nhớ ánh mắt mẹ nhìn mà không nói gì.

Mùa đông của mẹ không còn nữa – hay đúng hơn, nó vẫn ở đó, chỉ là trong tim tôi. Một mùa đông không đo bằng rét mướt, mà bằng hơi ấm. Một mùa cay mắt, nhưng ấm lòng đến tận mai sau.

Và khi nhìn những đứa trẻ hôm nay lớn lên bên lò sưởi điện, cơm canh đủ đầy, tôi chợt thèm cho chúng một lần được chạy lon ton về bếp rơm, tay cắp bó lúa nhỏ, khói cay xè mắt mà lòng hân hoan vì có mẹ đang chờ.