Nghề ấp trứng xã Yết Kiêu không ồn ào, không phô trương, nhưng lại là trụ cột kinh tế của cả một cộng đồng nông thôn tại Hải Dương. Hơn 50 hộ dân tại đây đã vận hành hiệu quả một hệ sinh thái nghề – nơi kỹ thuật, thị trường và tinh thần liên kết cộng đồng được đan cài chặt chẽ. Câu chuyện nghề ấp trứng ở Yết Kiêu là minh chứng cho sự phát triển bền vững, không cần hào nhoáng nhưng đủ vững chắc để nuôi sống nhiều thế hệ.

Vì sao một nghề tưởng đơn giản lại nuôi sống được cả một làng? Hãy đi sâu hơn một chút, bạn sẽ thấy: Nghề ấp trứng xã Yết Kiêu không chỉ là chuyện “ấp – nở – bán”, mà là một hệ sinh thái sống động – nơi người dân vừa làm nghề, vừa làm chủ kỹ thuật, thị trường và niềm tin.

Nghề ấp trứng xã Yết Kiêu không mới – Nhưng cách làm không cũ

Ấp trứng không phải là một nghề xa lạ ở Việt Nam, nhưng làm nó trở thành một nghề ổn định, có quy mô hàng chục hộ cùng làm, như ở Yết Kiêu, thì không nhiều. Cả xã hiện có khoảng 50–60 hộ chuyên ấp trứng và nuôi gia cầm giống. Có gia đình đầu tư 2–3 máy ấp hiện đại; có gia đình kết hợp cả trại giống, hệ thống chuồng lạnh và dây chuyền đóng gà con để cung cấp đi các tỉnh phía Bắc, với quy mô chăn nuôi lên đến 1–2 vạn con gà bố mẹ.

Điểm đặc biệt là nghề này không đòi hỏi quy mô đất đai lớn, cũng không cần nhiều vốn đầu tư ban đầu. Nhưng để duy trì, người làm phải rất kiên nhẫn, cẩn thận và không ngừng học hỏi.

Từ việc chọn nguồn trứng giống đảm bảo, cách phân loại, kiểm soát nhiệt độ – độ ẩm – thời gian nở cho đến công đoạn soi trứng, tiêm phòng sau nở đều phải chính xác. Chỉ cần một khâu làm sai, rủi ro lỗ hàng chục triệu đồng là điều có thể xảy ra, đặc biệt khi mỗi mẻ ấp có thể lên đến vài chục nghìn quả trứng.

“Tưởng đơn giản chứ có hôm làm đến khuya, mắt mờ, tay mỏi vì tiêm phòng cho hàng nghìn con gà con. Nhưng vẫn phải làm kỹ, vì con giống không khỏe là khách họ trả lại ngay”, chị Quyên – một người làm nghề lâu năm chia sẻ.

Nghề ấp trứng xã Yết Kiêu
Một trong những lò ấp trứng của anh Thuyết ở Gia Lộc, Hải Dương (Nguồn: baohaiduong)

Từ trứng đến thị trường: Một hệ sinh thái “mini” nhưng khép kín

Ở Yết Kiêu, nghề ấp trứng và nuôi gia cầm không vận hành rời rạc. Có hộ chuyên thu gom trứng giống; có hộ làm ấp; có người chuyên chở hàng; có người đầu tư vào xây dựng thương hiệu con giống.

Có ngày cả làng rộn ràng xe tải ra vào chở hàng chục vạn gà con đi khắp Hải Dương, Hải Phòng, Bắc Giang, Hưng Yên… Thậm chí, bình quân mỗi tháng, các cơ sở ấp nở khoảng 280 vạn con gia cầm, chủ yếu là gà giống, cung cấp cho thị trường rộng lớn. Có đơn xa thì gà được chuyển đi bằng xe lạnh đến tận miền Trung hoặc vượt biên sang Lào, Campuchia.

Công việc chia nhỏ, mỗi người một tay, nhưng tổng thể rất gắn kết. Nếu một lò có trứng nở nhiều, họ có thể chia gà sang hộ khác hỗ trợ đóng gói. Nếu máy ấp hỏng, hàng xóm sẵn sàng “chia nhiệt” để cứu lô trứng.

Cả làng không có hội nghề chính thức; nhưng vận hành như một “hợp tác xã mềm” – dựa vào uy tín; tín nhiệm và tinh thần tương trợ. Đây chính là nền tảng giúp nghề ấp trứng xã Yết Kiêu vượt qua nhiều giai đoạn khó khăn; nhất là thời kỳ dịch bệnh hoặc biến động giá giống.

Nghề ấp trứng xã Yết Kiêu – Nhiều thế hệ sống được

Không ít người từng nghĩ nghề ấp trứng chỉ là “nghề tay trái” của nông dân. Nhưng ở Yết Kiêu, nhiều hộ đã sống khỏe nhờ nghề này. Có hộ xây được nhà tầng; có hộ cho con học đại học, quay về tiếp quản nghề của gia đình. Nhiều hộ đã đạt doanh thu hàng chục tỷ đồng mỗi năm; xây dựng cơ ngơi trị giá hàng chục tỷ đồng từ nghề này.

Với nghề ấp trứng, nhiều hộ đã đạt doanh thu hàng chục tỷ đồng mỗi năm (Ảnh: baohaiduong)

Các tên tuổi như anh Toàn Mai, anh Tam Tuyết, anh Tùng Cúc, anh Phương Đà… là những người đi đầu. Sau họ, nhiều thanh niên trong làng đã tiếp nối; tiếp cận công nghệ mới, quản lý quy trình bằng điện thoại, đưa con giống lên chợ mạng.

Điều quan trọng là nghề này không yêu cầu phải “giỏi văn hóa” hay có bằng cấp; chỉ cần chịu khó; ham học và làm kỹ. Đây cũng là lý do nghề ấp trứng trở thành lựa chọn mưu sinh lâu dài cho nhiều gia đình nông thôn: ổn định; không phụ thuộc mùa vụ; và có thể mở rộng quy mô theo sức.

Tái định nghĩa về sự thành công

Trong thời đại mà người ta thường nói về startup, đổi mới, chuyển đổi số… thì nghề ấp trứng xã Yết Kiêu chính là một ví dụ về sự kiên định – nghề truyền thống nhưng không hề lỗi thời. Bởi chính người dân nơi đây đã liên tục tự cải tiến; từ máy ấp tự chế đến lò công nghiệp; từ khâu soi trứng bằng tay đến dùng đèn điện chuyên dụng; từ việc bán gà lẻ ngoài chợ đến đóng hàng sỉ đi tỉnh. Tỷ lệ trứng nở có thể đạt tới 98% nhờ những cải tiến và kỹ thuật được áp dụng.

Thành công của họ không nằm ở việc nổi bật hay “gây sốt mạng”; mà nằm ở chỗ: họ biết mình đang làm gì; làm tốt đến đâu và làm cho ai; đóng góp hàng chục triệu con gà giống mỗi năm cho thị trường.

Khi sự sống bắt đầu từ đôi tay kiên nhẫn

Không nhiều người nghĩ rằng một quả trứng – vật thể nhỏ bé tưởng như rất đỗi bình thường – lại có thể mở ra cả một hướng đi cho một cộng đồng. Nhưng ở xã Yết Kiêu; nghề ấp trứng đã trở thành cốt lõi kinh tế, là công việc hàng ngày; là niềm tự hào và cũng là cách họ định nghĩa về giá trị lao động.

Khi ta nói về phát triển bền vững nông thôn; hãy đừng quên nhìn về những làng nghề như thế – nơi mà mỗi người dân không chỉ “làm nghề để sống”; mà còn sống để gìn giữ một nghề.