Cuộc ngừng bắn giữa Thái Lan và Campuchia dưới sự trung gian của Malaysia – chủ tịch luân phiên ASEAN – được xem là một thắng lợi ngoại giao quan trọng của khu vực.

Hòa giải thành công: Một bước tiến lớn cho ASEAN?

Ngày 28-7, sau nhiều ngày căng thẳng ở biên giới, Thái Lan và Campuchia, đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn, với Malaysia đóng vai trò trung gian. Cuộc họp báo với sự hiện diện của Thủ tướng Campuchia Hun Manet, Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và quyền Thủ tướng Thái Lan Phumtham Wechayachai là hình ảnh điển hình cho một ASEAN năng động, sẵn sàng ứng phó với khủng hoảng an ninh.

Sự kiện này là minh chứng rằng, ASEAN hoàn toàn có thể phát huy vai trò hòa giải, nếu hành động kịp thời và linh hoạt, thay vì bị trói buộc bởi các quy trình ra quyết định truyền thống vốn chậm và thiếu hiệu lực.

Nhưng ai mới thực sự “buộc” các bên ngồi lại?

Mặc dù Malaysia, có hành động nhanh chóng kêu gọi kiềm chế, song theo các nhà phân tích, vai trò quyết định trong việc đưa Thái Lan và Campuchia đến bàn đàm phán không thuộc về ASEAN – mà là Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump, được cho là đã gây áp lực mạnh mẽ bằng, chiêu bài thuế quan, khiến cả hai quốc gia Đông Nam Á, phải xem xét nghiêm túc giải pháp hòa bình. Đây là minh chứng rõ ràng cho thấy:

  • Ảnh hưởng kinh tế và chính trị từ các cường quốc ngoài khu vực vẫn lấn át vai trò của ASEAN
  • Các quốc gia thành viên chưa thật sự coi ASEAN là đối tác cốt lõi về kinh tế và an ninh

ASEAN và bài toán ảnh hưởng nội khối

Thực tế này tiếp tục đặt ra câu hỏi: Làm thế nào để ASEAN có thể thực sự trở thành một khối tự chủ, đủ sức điều phối và can thiệp; vào các xung đột khu vực; mà không phụ thuộc vào các thế lực bên ngoài?

Các yếu tố then chốt bao gồm:

  • Gia tăng thương mại nội khối: Thúc đẩy sự phụ thuộc lẫn nhau để giảm sự chi phối từ các nền kinh tế lớn.
  • Tăng cường liên kết quốc phòng: Hướng đến xây dựng một cấu trúc an ninh như Liên minh châu Âu (EU), nơi các thành viên có thể dựa vào nhau thay vì tìm kiếm bảo trợ từ bên ngoài.
  • Đổi mới cơ chế quyết định: Giảm tính đồng thuận tuyệt đối, cho phép hành động nhanh hơn trong các tình huống khẩn cấp.

Vai trò ASEAN: Không thể thiếu, nhưng vẫn chưa đủ

Dù không phải là yếu tố quyết định, ASEAN vẫn đóng vai trò quan trọng; khi tạo dựng không gian ngoại giao, thiết lập nền tảng; hòa giải và thể hiện tinh thần gắn kết. Đây là thời điểm quý giá; để khối này chứng minh tầm ảnh hưởng, đặc biệt khi đang chịu nhiều hoài nghi; về hiệu quả điều phối xung đột.

Nếu biết tận dụng đòn bẩy này, ASEAN có thể chuyển mình từ một tổ chức nặng về đối thoại; sang một thực thể có ảnh hưởng thực chất.

Bắt đầu mới và cảnh báo cũ

Thỏa thuận ngừng bắn Thái Lan – Campuchia là một khởi đầu tích cực, nhưng cũng là tấm gương phản chiếu, những giới hạn cố hữu của ASEAN. Khi chưa thể tự mình duy trì; ổn định và trật tự khu vực, ASEAN vẫn sẽ tiếp tục đứng bên lề các cuộc chơi; lớn nếu không hành động quyết liệt hơn.

Một ASEAN mạnh; chỉ có thể hình thành từ nội lực, chứ không thể xây dựng; bằng niềm tin vào ngoại lực. Tuy nhiên, đằng sau bức tranh tích cực ấy; là một lời nhắc nhở nghiêm khắc: ASEAN; vẫn đang đối mặt với những hạn chế nghiêm trọng; trong việc giữ vai trò dẫn dắt; an ninh và ổn định nội khối.

Theo: Tuổi trẻ Online