Giữa vách đá sừng sững tại Naqsh-e Rostam, các nhà khảo cổ vừa tìm thấy dòng chữ cổ hơn 1.300 năm tuổi, hé mở bí mật về nghi thức mai táng độc đáo của người Iran xưa. Phát hiện này không chỉ tái hiện một phong tục tôn giáo kỳ bí, mà còn soi sáng thêm những mảnh ghép lịch sử thời kỳ Sasanian.

Phát hiện khảo cổ đặc biệt tại Naqsh-e Rostam

Các nhà khảo cổ Iran vừa phát hiện một dòng chữ khắc cổ trên mộ đá; tại khu di chỉ Naqsh-e Rostam (Marvdasht, miền Nam Iran). Dòng chữ này được xác định thuộc cuối thời kỳ Sasanian – hơn 1.300 năm trước – và chứa thông tin quý giá về tập tục tang lễ của tín đồ Zoroastrian.

Dòng chữ được khắc bằng chữ Pahlavi, hệ thống chữ viết phổ biến trong thời Sasanian, nằm ngang trên vách đá cạnh một hốc đựng hài cốt (ossuary). Nội dung thuộc dạng văn khắc tang lễ; nhằm tưởng niệm người đã khuất.

Bia khắc trên hộp đựng hài cốt Sasanian 1.500 năm tuổi được phát hiện tại Naqsh-e Rostam, Iran. (Nguồn: Archaeologist)

Nội dung và tình trạng văn khắc

Theo sử gia Abolhassan Atabaki, dòng chữ gồm 7 hàng nhưng nhiều phần đã bị thời gian bào mòn, khiến việc giải mã gặp khó khăn. Nội dung đề cập đến tên người đã mất và việc người này ra lệnh xây dựng hốc đựng hài cốt.

Các phân tích sơ bộ xác nhận; niên đại văn khắc trùng với giai đoạn cuối của triều đại Sasanian, trước khi đế chế này kết thúc vào thế kỷ VII.

Nghi thức mai táng Zoroastrian thời Sasanian

Bà Najmeh Ebrahimi, chuyên gia về lịch sử Sasanian, cho biết hốc đá chứa hài cốt là hình thức mai táng phổ biến thời đó. Quy trình gồm ba bước:

  1. Đặt thi thể trên đỉnh núi để chim và thú ăn xác loại bỏ phần thịt.
  2. Xương được tẩy trắng dưới ánh mặt trời.
  3. Đặt xương vào hốc đá được đục sẵn trên vách núi.

Mục đích của phương pháp này là bảo vệ sự thuần khiết của đất – yếu tố được người Zoroastrian coi là thiêng liêng.

Khu vực tập trung hốc đựng hài cốt

Phần lớn các hốc đá kiểu này; được tìm thấy tại Marvdasht, đặc biệt xung quanh thành cổ Estakhr và Naqsh-e Rostam, cũng như các địa điểm lân cận như Hajjiabad và Garmabad. Tại đây đã ghi nhận hơn 100 hốc đá cổ.

Naqsh-e Rostam – Di sản lịch sử hàng nghìn năm

Tên gọi Naqsh-e Rostam; nghĩa là “Hình vẽ của Rostam” – một khu nghĩa địa hoàng gia nằm trên vách đá ở tỉnh Fars. Đây là nơi an nghỉ của bốn vị vua Achaemenid, trong đó có Darius I.

Ngoài ra, khu di chỉ còn lưu giữ nhiều phù điêu và văn khắc; từ thời Elamite, Achaemenid và Sasanian, cũng như kiến trúc nổi tiếng Ka’ba-ye Zartosht, phản ánh vai trò tôn giáo – văn hóa trọng yếu của nơi này trong lịch sử Iran.

Giá trị nghiên cứu của phát hiện

Các nhà khảo cổ nhận định, văn khắc mới phát hiện; không chỉ giúp làm rõ hơn nghi thức tang lễ; của tín đồ Zoroastrian cuối thời Sasanian, mà còn mở ra hướng nghiên cứu, về quan niệm thanh tẩy và thế giới bên kia; trong văn hóa Iran cổ đại.

Theo: Vietnam Plus