Thường xuyên la mắng khiến trẻ chịu áp lực tinh thần lớn, làm ảnh hưởng đến cấu trúc não và chỉ số IQ. Hiểu nhu cầu của cha mẹ và trẻ giúp giảm xung đột hiệu quả

Trẻ em thường xuyên bị la hét có thể có những thay đổi bất ngờ về chỉ số IQ

Khi đang mua sắm ở trung tâm thương mại, tôi bắt gặp một người mẹ và cậu con trai liên tục di chuyển. Cậu bé tò mò, muốn chạm vào mọi thứ và quan sát xung quanh. Người mẹ đi phía sau, liên tục quát mắng: “Đừng chạm vào! Đừng di chuyển! Con không nghe thấy mẹ sao?”

Trong lúc theo mẹ ngắm quần áo, cậu bé chán nản kéo mẹ ra ngoài. Người mẹ tiếp tục quát lớn, khiến cậu bé nổi giận. Không chịu nổi, bà lại hét lên: “Con la hét cái gì thế? Toàn cãi nhau thôi!”

Nhìn cảnh đó, Bố Ngưu thì thầm: “Mẹ của cậu bé dữ quá!” Tôi chỉ mỉm cười và đưa con đi chỗ khác. Có thể cậu bé hơi nghịch, còn người mẹ đơn giản là mệt mỏi.

Tuy nhiên, nhiều người không biết rằng việc thường xuyên lớn tiếng với trẻ không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn gây tổn hại đến não bộ và trí thông minh. Một nghiên cứu của Đại học Michigan chỉ ra rằng não phản ứng tương tự trước nỗi đau cảm xúc và thể chất. Khi trẻ bị quát mắng, não của chúng trải qua cảm giác đau tương đương một dạng tổn thương thể chất.

Tiến sĩ Martin Teicher (Trường Y Harvard) cũng cho thấy căng thẳng ngôn ngữ có thể gây “tổn thương” cho não trẻ. Kết quả quét não hai nhóm trẻ có điều kiện sống tương tự cho thấy trẻ thường bị la mắng có cấu trúc não nhỏ hơn đáng kể và chỉ số IQ thấp hơn so với nhóm ít bị la hét.

Theo nhà tâm lý học Jane Nelsen, trẻ phải chịu áp lực ngôn ngữ lớn sẽ tập trung vào việc đối phó căng thẳng thay vì khám phá, dẫn đến suy giảm khả năng phát triển trí tuệ. Những trẻ này dễ hình thành tính cách thận trọng, nhút nhát và luôn cố làm hài lòng người khác, ảnh hưởng đến cách tư duy lâu dài.

(Ảnh: Chụp màn hình/ Aboluowang)

Điều gì khiến cha mẹ tức giận và cách hiểu nhu cầu của chính mình

Nhiều phụ huynh nói rằng rất khó để không quát mắng trẻ, vì đôi lúc trẻ có thể khiến cha mẹ mất bình tĩnh chỉ trong vài giây. Bản thân tôi đôi khi cũng tức giận với Bố Ngưu và không tránh khỏi việc lớn tiếng.

Tuy nhiên, la mắng thường không mang lại hiệu quả giáo dục thực sự. Nó không khiến trẻ ghi nhớ lâu dài hay ngừng tái phạm. Một câu nói trong sách từng gợi ý rằng khi tức giận, hãy tự hỏi: “Tại sao tôi tức giận?”

Thoạt nhìn, nguyên nhân có vẻ là trẻ không nghe lời. Nhưng thực chất, cơn giận xuất phát từ việc cảm xúc hoặc nhu cầu của cha mẹ không được đáp ứng. Đồng thời, cha mẹ cũng không nhìn thấy nhu cầu và cảm xúc của trẻ, dẫn đến xung đột.

Giống như trường hợp người mẹ ở trung tâm thương mại: bà muốn được mua sắm yên bình, còn đứa trẻ cần tự do khám phá. Khi nhu cầu không gặp nhau, xung đột xảy ra.

Khi xung đột với con, ta có thể tự hỏi bốn câu để xác định nhu cầu thật sự của mình:

  1. Điều này nhằm mục đích gì?
    Ví dụ: muốn con ngủ sớm để tốt cho sức khỏe, quen nếp sinh hoạt.
  2. Tôi đã làm gì để đạt được mục tiêu?
    Thúc giục liên tục, gây áp lực lên trẻ.
  3. Hậu quả tiêu cực là gì?
    Trẻ phản ứng ngược, làm chậm tiến độ hơn.
  4. Đó có phải kết quả tôi muốn không?
    Thường là không; mong muốn thật sự là sự hợp tác và hòa thuận.

Việc trả lời bốn câu trên giúp cha mẹ hiểu rõ nhu cầu nội tại và nhìn nhận xung đột ở góc độ khác.

Thay đổi hành vi để trẻ hợp tác tốt hơn

Mỗi cuộc xung đột giữa cha mẹ và con cái đều xuất phát từ tình yêu thương, nhưng khi được thể hiện trong cơn giận dữ, trẻ chỉ thấy sự nóng nảy chứ không cảm nhận được tình thương. Nếu trẻ cảm nhận được sự thấu hiểu, chúng sẽ hợp tác hơn thay vì phản kháng.

(Ảnh: Chụp màn hình/ Aboluowang)

Một số bước có thể giúp cải thiện:

  1. Xác nhận nhu cầu của cả hai:
    Cha mẹ nêu rõ điều mình cần, sau đó hướng dẫn trẻ xác định nhu cầu của chúng.
  2. Thu hẹp khoảng cách kỳ vọng:
    Hiểu vì sao trẻ từ chối, ví dụ chúng muốn chơi thêm, cần cha mẹ kiên nhẫn hơn hoặc muốn được gần gũi hơn. Khi trẻ cảm thấy được thấu hiểu, chúng dễ lắng nghe hơn.
  3. Cùng lập kế hoạch:
    Cho trẻ quyền lựa chọn: chơi thêm bao lâu, cần chuẩn bị gì trước khi đi ngủ… Khi được trao quyền, trẻ sẽ hợp tác tốt hơn.

Trẻ thường xuyên bị la mắng dễ chịu tổn thương tâm lý và não bộ. Khi cha mẹ hiểu rõ nhu cầu của bản thân và của trẻ, giao tiếp trở nên nhẹ nhàng hơn, giúp trẻ hợp tác và phát triển lành mạnh.

Theo: Aboluowang

Từ Khóa: