Chúng ta thường dùng câu thành ngữ “Treo đầu dê, bán thịt chó” để nói về những người làm ăn dối trá, chuyên lừa phỉnh người khác trong kinh doanh, công việc. Nhưng ít ai biết rằng, ở sau thành ngữ này là câu chuyện thật cảm động về chú chó.

Câu nói trên có nguồn gốc từ một thành ngữ của người Trung Hoa cổ “Quải dương đầu, mại cẩu nhục”. Sau này ở Việt Nam được biết đến với câu gọi là “Treo đầu dê, bán thịt chó”. Thành ngữ này xuất phát từ câu chuyện cổ:

Câu chuyện ở quán thịt chó

Ngày xưa, ở tỉnh Sơn Tây-Trung Quốc, có một người tên là Trương Thành vốn dĩ rất thích ăn thịt chó. Một lần, anh ta mang bọc tiền đi buôn ngựa ghé ngang qua một thị trấn nhỏ; từ xa nhìn thấy một tửu quán ven đường treo biển hiệu “Chuyên bán thịt chó”.

Ngay trước cửa có một con chó lông xù bị xích trông thật béo tốt. Rất hào hứng, anh ta bước thẳng vào bên trong quán. Chú quán nhìn thấy anh mang theo một hầu bao rất to, nên đã tiếp đón rất nồng hậu, chu đáo.

Trương Thành gọi liền một mâm đầy thịt chó và một bình rượu trắng. Chỉ trong chớp mắt, anh ta đã chén sạch hết tất cả. Lúc này, ngà ngà trong hơi men, anh ta nghĩ tới con chó xích ở trước cửa hiệu liền hỏi chủ quán: “Ông có bán con chó lông xù trước cửa không?”.

Chủ quán thầm nghĩ bụng đã gặp được một món hời lớn, nên nhanh nhảu nói “Con chó này trông thật béo tốt, bình thường quán chỉ bày sống để khách xem, nhưng nếu anh trả được giá cao, biết đâu tôi cũng xiêu lòng.”

Không ngần ngừ Trương Thành đồng ý ngay; trả giá con chó bằng 5 lạng bạc để đem nó về chiêu đãi bạn bè. Thấy giá hời, chủ quán không chần chừ vội cầm lấy 5 lạng bạc rồi giao ngay con chó cho Trương Thành; thế là Trương Thành ung dung dắt chó đi.

Vì bạc mà giết người cũng chẳng từ

Con chó dường như biết được Trương Thành rất ưng nó, nên cứ vây quanh quấn quýt bên anh. Anh ta đi đâu nó theo đó, không rời chút nào. Chủ quán nhìn Trương Thành say rượu, chân nam đá chân chiêu rời khỏi tửu quán. Bất chợt ông ta nảy ra ý xấu, lầm lũi đi theo Trương Thành.

Quả nhiên được một quãng đường, Trương Thành quá say nên nằm vật ra mê man tại một bãi cỏ. Lão chủ quán từ xa trông thấy vậy, bèn toan tới cướp túi tiền. Nào ngờ con chó lông xù gầm gừ dữ dội xông tới; nó trừng mắt nhe răng lên sủa liên hồi không cho lão hành sự. Lão chủ quán thấy có phần lo lắng, bèn lùi ra xa.

Lúc này, gió nam thổi càng lúc càng mạnh. Lão chủ quán thấy có gió to nổi lên, bèn nghĩ ra một mưu kế ác độc khác. Ông ta lui ra xa, rồi mồi lửa vào bãi cỏ nhằm thiêu bằng chết Trương Thành hòng lấy cho bằng được đẫy tiền kia.

Lửa gặp gió lớn cháy lan rất nhanh về phía Trương Thành. Con chó xù thấy lửa sắp lan phía chủ mình thì vô cùng lo sợ, nó dùng hàm răng ngoạm vào vạt áo của Trương Thành rồi cuống quýt sủa to, nhưng anh ta vẫn nằm đó mê man.

Con chó không quản hiểm nguy cứu chủ

Không quản đến tính mạng chú chó lao về phía sông, tẩm ướt mình để cứu chủ bị cháy.
Không quản đến tính mạng chú chó lao về phía sông, tẩm ướt mình để cứu chủ bị cháy.

Thấy hiểm nguy gần kề với chủ; con chó bất chấp tính mạng lao ùm xuống khúc sông gần đó cho ướt sũng bộ lông. Sau đó, nó lập tức quay trở lại nằm lăn lộn trên đám cỏ khô xung quanh chỗ Trương Thành đang nằm mê man. Nó cứ làm như vậy hết lần này đến lần khác cho tới khi lửa tắt hẳn. Lúc này, con chó gần như kiệt sức, nó vừa lạnh vừa mệt; nhưng vẫn chú ý cảnh giác nằm canh chừng cho người chủ mới của mình.

Lão chủ tiệm thấy con chó thật quá lợi hại; lại quá trung thành không chịu rời xa chủ nó nửa bước. Hắn ta bực tức không làm gì được, mắng chửi con chó, rồi cuối cùng cũng chán nản bỏ đi. Con chó trông chừng đến lúc thấy lão chủ tiệm đã rời đi thật xa, bấy giờ nó mới an tâm nằm sụp xuống bên cạnh chủ mới của mình. Vì đã quá kiệt sức, nó nhắm mắt lại rồi dần dần trút hơi thở cuối cùng.

Một lúc lâu sau, Trương Thành tỉnh dậy nhìn tàn tro xung quanh; chợt thấy con chó thân mình ướt sũng, bất giác anh ta hiểu ra mọi chuyện. Thực ra anh ta mua con chó không có ý tốt gì, chỉ nhằm để mổ thịt đánh chén với bạn bè một bữa no say. Thế nào mà nay nó lại liều mình cứu anh thoát khỏi nguy hiểm. Quả là một chú chó kỳ lạ, có nghĩa có tình!

Trở lại tửu quán

Anh ta cảm động đến không cầm được nước mắt; trong lòng vô cùng đau đớn thương tiếc. Sau khi chôn cất cẩn thận con chó xong, anh liền nghĩ tới tửu quán thịt chó kia, mỗi ngày đã giết hại biết bao nhiêu con chó trung thành và tình nghĩa như vậy. Nghĩ tới đó, anh ta liền lập tức quay trở lại quán rượu.

Lão chủ quán thấy anh quay lại, tưởng rằng anh kia đã biết hết mọi chuyện nên hết sức kinh sợ. Nào đâu Trương Thành chỉ tiến tới chỗ chủ quán; moi tất cả số bạc còn lại trong túi định dùng để buôn ngựa đưa ra trước mặt lão chủ quán, rồi nói:

“Chỗ bạc này tôi sẽ giao hết cho ông với một điều kiện; chỉ cần ông chịu thả hết tất cả nhưng con chó đang bị nhốt trong lồng kia ra. Ông phải thề có trời đất rằng từ nay trở đi sẽ không hành nghề bán thịt chó nữa.”

Lão chủ quán nghe xong có vẻ e ngại. Thấy vậy Trương Thành nói tiếp “Không bán thịt chó nữa, ông có thể buôn bán thứ khác kia mà. Tôi sẽ mua cho ông trước vài con dê; ông hãy chọn lấy một cái đầu dê đực thật đẹp treo trước cửa kia để thay thế cho cái bảng hiệu cũ kia. Như vậy cũng thật là dễ dàng, ông thấy sao?”

Lòng người khó đổi

Lão chủ quán đưa mắt nhìn số bạc trắng; ngẫm lại cảnh ông ta đã tốn công sức như thế nào nghĩ mưu tính kế chỉ hòng có cho được nó, kể cả giết người diệt khẩu. Giờ đây chỉ cần gật đầu một cái là đã dễ dàng có được số bạc ấy trong tay. Vậy là, ông ta vui vẻ nhận lời đồng ý ngay.

Liền sau đó, Trương Thành đã tự mình đi mua cho lão chủ quán mấy con dê về làm thịt bán; đồng thời còn chọn một cái đầu dê đực thật đẹp cho lão treo trước cửa quán. Sau khi hoàn thành xong hết mọi chuyện; anh còn cẩn thận căn dặn chủ quán nhất định phải giữ lấy lời hứa của mình.

Lão chủ quán ngửa mặt nhìn trời cao thề độc rằng “Tửu quán chúng tôi luôn giữ uy tín, sẽ không bao giờ thất hứa.” Nói xong, quả thực lão ta đã bắt tay vào làm thịt dê ngay. Đến lúc này, Trương Thành yên tâm giao hết số bạc trắng kia cho ông ta rồi mới rời đi.

Ai ngờ chẳng được bao lâu, sau khi lão ta bán hết số thịt dê kia thì lại quay về bán thịt chó giống như trước đây. Sợ Trương Thành biết chuyện mình gian trá bội ước sẽ đòi lại số bạc kia, nên lão ta vẫn cứ để nguyên cái đầu dê treo trước cửa tửu quán.

Lời kết

Từ câu chuyện này mà dân gian mới có câu thành ngữ: “Treo đầu dê bán thịt chó” nhằm để chỉ những loại người chuyên làm ăn gian trá, bất nghĩa bất tín; vì tiền mà không từ một thủ đoạn lừa lọc thấp hèn nào.

Xem thêm: